بیماری نیوکاسل در طیور

عامل بیماری نیوکاسل:

عامل این بیماری، ویروس پارامیکزو ویروس است که به خوبی در جنین تخم مرغ رشد و تکثیر می یابد. شش هفته بعد از بین رفتن علائم کلینیکی بیماری، ویروس را در فضولات و اعضاء درونی نمی‌توان یافت. خطر انتقال ویروس توسط لاشه کشتاری وجود دارد، ترشحات و مخاط چشم طیور آلوده منشاء ویروس می‌باشد. ویروس نیوکاسل نسبت به گرما فوق العاده حساس می باشد. پرندگان وحشی منبع آلودگی و انتشار ویروس بوده و شاید ویروس قسمتی از سیر تکاملی خود را در بدن این نوع پرندگان وحشی بگذراند. 

نشانه های بیماری در جوجه ها و مرغ های جوان:

سرفه و خرخره کردن و گاهی صدای شبیه به سوت کشیدن، ناله کردن تنفس نامنظم و مشکل یا دهان باز، کر کردن و کم شدن تحرک، از دست دادن اشتها، افزایش تشنگی در مراحل اولیه و فلج نسبی یا کامل، لرزش عضلات، تغییر جهت و چرخش و برگشت سر به پشت یا به زیر شکم، دور خود چرخیدن، معلق زدن و مرگ و میر در این جوجه ها فوق العاده بالا بوده و گاهی به صددرصد می رسد. 

نشانه های بیماری:

بیماری نیوکاسل فوق العاده واگیردار بوده و دستگاه تنفسی و عصبی را مبتلا می کند. نیوکاسل بیشتر مرغ و خروس را مبتلا کرده و سایر گونه های طیور نظیر مرغ مروارید، اردک و بوقلمون را نیز مبتلا می‌کند. علائم درمانگاهی بیماری: اسهال آبکی سبز رنگ و بدبو، از دست دادن اشتها، ناراحتی گیجی و خواب آلودگی، خروج ترشحات از بینی، صدای ناله و خس خس، تورم سر و گردن، پیچ خوردگی سر و گردن به یک سمت بدن. همچنین بال های طیور مبتلا به بیماری آویزان شده و پاهای آنها بر روی زمین کشیده می‌شوند. از دیگر علائم این بیماری حرکت به دور خود، چینه دان پر و کشیده، تشنج، فلجی و در نهایت مرگ می‌باشد. مرگ و میر جوجه‌ها فوق العاده بوده و گاهی به صد درصد می‌رسد.

تخم مرغ‌هایی که مرغ ها در این مرحله از بیماری تولید می کنند، ناقل ویروس بیماری نیوکاسل بوده و ارزش جوجه کش ندارند. بیماری نیوکاسل در بوقلمون ها و جوجه ها در اشکال خفیف، شدید و حاد بروز می‌کند و با علائمی از قبیل فلجی، عطسه و سرفه‌های خشک همراه می‌باشد.

راه های شیوع و انتقال بیماری:

تلفات بسیار بالای بیماری نیوکاسل سبب شده است تا به راه‌های شیوع آن توجه زیاد شود. انتقال بیماری به طور طبیعی از راه ترشحات، فضولات، امعاء و احشاء پرندگان آلوده و نیز تماس آنها با طیور سالم صورت می‌گیرد. دستگاه گوارش و تنفس پرندگان به طور طبیعی مرکز اصلی انتقال و حامل بیماری است. حمل و نقل مرغ های زنده به خصوص آنهایی که بیماری را پشت سر گذاشته‌اند، می‌تواند یکی از عوامل انتقال بیماری از محلی به محل دیگر باشد و علاوه بر این‌ها، انتقال بیماری به وسیله کارگران، وسایل و ماشین آلاتی که با مرغداری در ارتباط هستند، نیز صورت می‌گیرد. همچنین ویروس بیماری از طریق هوا و آب آشامیدنی آلوده انتقال می‌یابد. تخم مرغ های حاصل از مرغ‌های مادر آلوده به بیماری ممکن است باعث انتقال بیماری به داخل ماشین جوجه کشی و محیط اطراف شود.

راه های پیشگیری و کنترل بیماری نیوکاسل:

مهمترین راه پیشگیری و مبارزه با این بیماری خطرناک، دور نگه داشتن طیور از ویروس عامل بیماری است. در چنین شرایطی اجرای قرنطینه (جدا نگه داشتن طیور حساس) همراه با رعایت کامل اصول بهداشتی، می‌تواند در کنترل بیماری بسیار مفید باشد. طیور حساس طیوری هستند که پیش از این به بیماری نیوکاسل مبتلا نشده‌اند و یا از تخم مادر مبتلا به این بیماری به وجود نیامده باشند. از سوی دیگر برای جلوگیری از ابتلا و گسترش بیماری نیوکاسل فقط رعایت اصول بهداشتی کافی نیست. علاوه بر آن باید با انجام واکسیناسیون‌های لازم و به موقع، از مبتلا شدن به این بیماری جلوگیری می‌کند. باید توجه کرد که درمان بیماری، در درجه آخر اهمیت قرار دارد. این کار نه تنها از نظر اقتصادی به صرفه نیست، بلکه موفقیت آن نیز بسیار کم است با کاهش امکان تماس ویروس بیماری و یا ورود آن به محیط پرورش می‌توان از شیوع این بیماری جلوگیری کرد. 

پیشگیری از طریق مدیریت و بهداشت: 

الف) جوجه کشی: رعایت موارد زیر در جوجه کشی به طور کامل ضروری است. تأسیسات جوجه کشی باید از آشیانه‌ها، سالن‌های پرورش و تأسیسات کشتارگاه دور و مجزا باشد. آشیانه های پرورش جوجه باید از سایر آشیانه‌ها کامل جدا باشد. جدا کردن کارگران قسمت جوجه کشی از سایر بخش ها. پرورش مرغ‌های جوان باید در محلی کاملاً جدا، دور از آشیانه مرغ های مسن و در محیطی کاملاً بهداشتی انجام گیرد. قبل از ورود هر گونه وسیله نقلیه باید ضدعفونی شود. مرغ‌های مرده با رعایت اصول بهداشتی سوزانده شوند. سالن های پرورش مرغ باید پیش از ریختن جوجه، شستشو و ضدعفونی شود. باید از مواد ضدعفونی کننده و آهک در جلوی آشیانه ها و حتی الامکان در گذرگاه های مزرعه استفاده شود.

ب) آشیانه های پرورش طیور

ج) کشتارگاه ، کارخانه تولید فرآورده های طیور و بسته بندی.

مبارزه و پیشگیری به وسیله واکسیناسیون:

یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری و مبارزه با شیوع بیماری نیوکاسل، استفاده از واکسن مخصوص است. برای ایمن نمودن طیور در مقابل این بیماری از راه واکسیناسیون، دستور یا برنامه یکسانی وجود ندارد، بلکه در مناطق مختلف با روش‌های خاصی صورت می‌گیرد. برنامه واکسیناسیون جوجه ها باید با توجه به نوع آب و هوای منطقه، نوع واکسن و دستور دامپزشک باشد. 

واکسن نیوکاسل دارای سویه های B1، لاسوتا، روغنی و کوماروف می باشد که در ایران بیشتر از دو سویه‌های B1 و لاسوتا و روغنی به چهار طریق قطره چشمی، آشامیدنی، اسپری و تزریقی استفاده می‌شوند.

برای اینکه واکسیناسیون بر علیه بیماری نیوکاسل مؤثر و دارای نتیجه مطلوب باشد رعایت نکات زیر الزامی می باشد:

سعی شود طیور همسن را همزمان واکسینه نمود.

فاصله بین دو واکسیناسیون حداقل یک هفته باشد.

واکسن دارای تاریخ تولید و انقضا باشد. (در دمای یخچال های معمولی نگهداری شود و هنگام حمل و نقل در ظروف سر بسته محتوی یخ باشد.)

ظروف محتوی واکسن نباید در معرض مستقیم نور آفتاب قرار گیرند.

ظروفی که در آنها واکسن می ریزند نباید 3 تا 4 روز قبل از آن به مواد ضدعفونی کننده آغشته شده باشند.

برای رقیق نمودن واکسن از آبهای کلردار و ضدعفونی استفاده شود

 پرندگان سالم واکسیناسیون شوند.

بلافاصله بعد از واکسناسیون به مدت 48-24 ساعت در منبع آب آنتی بیوتیک اضافه شود و دمای سالن را بین 2 تا 3 درجه سانتیگراد بالا برده شود.

واکسن آماده شده را حداکثر در ظروف به مدت 2-1 ساعت می باید مصرف نمود.