بیماری شاربن یا سیاه زخم

عامل بیماری سیاه زخم یا شاربن

عامل بیماری نوعی باکتری میله‌ای شکل می‌باشد که جزء باکتری‌های هوازی و‌ هاگ‌دار رده‌بندی می‌شود. این باکتری در هنگام مرگ در خون و تمام ترشحات بدن دام وجود دارد.

این باکتری در معرض هوا در مدت چند ساعت تبدیل به هاگ شده و در خاک بین 40 الی 60 سال می‌تواند زنده بماند و خاصیت بیماری‌زایی خود را حفظ کند به همین علت نبایستی لاشه‌های دام‌های تلف شده مشکوک، مورد کالبد شکافی واقع شود و باید بطور صحیح لاشه را از بین برد. 

طرز انتقال بیماری شاربن در دام‌ها

منشاء بیماری خاک مناطق آلوده می‌باشد و سال هایی که هوا گرم و مرطوب است مستعد بروز بیماری شاربن در دام‌ها می‌باشد به هنگام چرا در مراتع آلوده و یا آب و علوفه آلوده،‌ هاگ شاربن وارد دستگاه گوارش شده و در صورت حساس و غیر ایمن بودن دام‌ها موجب بیماری می‌گردد. 

برخی معتقدند خراش‌های موجود در دهان موجب تسهیل ورود‌ هاگ به بدن می‌شود. گزش خرمگس نیز به ویژه در تک‌سمی‌ها یکی از راه‌های انتقال بیماری می‌باشد.

علائم بیماری شاربن یا سیاه زخم

مرگ ناگهانی در موارد حاد، تب شدید تا 42 درجه سانتی‌گراد، در موارد حاد که با بی‌اشتهایی، استاز دستگاه گوارشی، درد شدید، ادرار خونی و اسهال خونی تداوم می‌یابد. 

دام‌های آبستن ممکن است سقط نمایند و شیر دام‌های شیرده بطور ناگهانی کاهش می‌یابد و ممکن است غیرطبیعی و خون‌آلود باشد. تورم ناحیه گردن و زیر شکم نیز ممکن است مشاهده گردد. 

افسردگی شدید، تنفس سریع و عمیق و تشنج و نهایتاٌ منجر به مرگ می‌شود. دوره بیماری در موارد حاد 24 تا 48 ساعت است. 

علائم پس از مرگ

- خروج خون تیره رنگ و قیر مانند از سوراخ‌های طبیعی بدن که از مهمترین خصوصیات این خون لخته نشدن آن می‌باشد. 

- بزرگ شدن طحال و لجنی شدن آن در موارد کالبد گشایی اتفاقی ممکن است دیده شود. 

دام‌های حساس  به بیماری شاربن

عموماً گاو، گوسفند، بز و اسب حساس‌ترین دام‌ها در برابر بیماری می‌باشند. خوک، سگ و گربه مقاومت مشابهی دارند. بنظر می‌رسد بیماری در نشخوارکنندگان (گاو، گوسفند و بز) به اشکال فوق حاد و  حاد، در اسب به شکل حاد و در گربه و خوک بشکل تحت حاد بروز می‌یابد. شترمرغ نیز نسبت به سایر پرندگان از حساسیت بیشتری برخوردار می‌باشد.

راه‌های پیشگیری و درمان  سیاه زخم

درمان بیماری در موارد فوق حاد و حاد تقریباً غیرممکن است. اما برای پیشگیری از بیماری در دام‌های اهلی (علف‌خواران) حداقل یکبار در سال در مناطق آندمیک واکسیناسیون همگانی بایستی انجام  شود.

پیشگیری از سیاه زخم

1- از دست‌کاری خاک و کود حیوانات پرهیز شود. 

2- حتی‌المکان از دست‌کاری پوست و پشم حیوانات خودداری شود. 

3- چناچه حیوانی مشکوک به سیاه زخم می‌باشد. از دست کاری و کشتار دام خودداری و سریعاً به مراکز دامپزشکی موضوع را اطلاع دهید.

شاربن یا سیاه زخم

شاربن یک بیماری فوق حاد در دام ها است و نشخوارکنندگان را مبتلا می کند و معمولا باعث مرگ می شود (خصوصا اگر حیوان واکسن دریافت نکرده باشد.) در فرم فوق حاد قابل درمان نیست و فرصتی برای درمان وجود ندارد زیرا دوره ی کمونش بسیار کوتاه است.

در فرم فوق حاد از زمانی که باکتری وارد بدن می شود تا زمانی که توکسین تولید میکند و باعث ازبین رفتن دام می شود، فقط یک تا دو ساعت طول می کشد. اما در فرم حاد یک تا دو روز طول می کشد. بیمارانی که به این بیماری مبتلا می شوند شامل گاو، گوسفند، بز و اسب هستند. این بیماری سپتیسمی و مرگ ناگهانی ایجاد می کند و خون قیرمانند و سیاه از منافذ طبیعی بدن خارج می شود(دهان، بینی، مقعد) که این خون منعقد نمی شود. بعنوان دامپزشک اگر همچین موردی را مشاهده کردید به هیچ وجه نباید کالبدگشایی کنید، چه در فارم و چه در کلینیک. فقط درصورتی که نسبت به بیماری مشکوک شدید و صددرصد برایمان قطعی نبود میتوانید از کالبدگشایی در شرایط خیلی خاص استفاده کنید زیرا عامل این بیماری یعنی باکتری   Bacillus anthracis ایجاد هاگ می کند و بسیار خطرناک است. پس عامل بیماری شاربن، باکتری Bacillus anthracis است.

تشخیص تفریقی (تفریق شاربن از دیگر بیماری ها):

صاعقه زدگی: چون مرگ با صاعقه زدگی هم سریع و همراه با خونریزی است، ممکن است با هم اشتباه شوند ولی صاعقه زدگی عفونی نیست! توجه به وضعیت هوا می تواند این دو مورد را از هم تفکیک کند. هم چنین پشم ها در صاعقه زدگی حالت سوخته دارد.

شاربن علامتی: شاربن علامتی با شاربن متفاوت است و معمولا در گاو رخ می دهد. پاها در شاربن علامتی دچار لنگش می شود. مانند شاربن مرگ سریع دارد. شاربن علامتی هم هاگ دارد و زود از بین نمی رود. پوست پایی که دچار لنگش شده حالت کریپتال و صدایی مثل مچاله کردن کاغذ می دهد. زیرا گاز در زیر پوست جمع می شود.

بابزیوز: که یک بیماری انگلی است و در آن هم طحال هم بزرگ می شود ولی علائم دیگری هم دارد. بعلاوه بیماری babesiosis بیماری سریعی نیست.

بیماریهای دیگری که ممکن است با شاربن اشتباه شوند، ) anaplasmosis and leucosisآناپلاسموز و لکوز( هستند.

در شاربن طحال لجنی و نرم و دارای نقاط قرمز است.

شاربن با نفخ هم ممکن است اشتباه شود.

مشمشه در اسب

بیماری مشمشه چیست ؟

مشمشه یکی از قدیمی ترین بیماریهای عفونی واگیر دار و قابل انتقال بین حیوانات و انسان است. بیشتــر تک سمیان (اسب ، الاغ و قاطر) به این بیماری حساس بوده و ابتلاء به مشمشه می تواند منجر به مرگ آنها شود. عامل این بیماری، باکتــری بورخولــدریا مالئی (Burkholderia mallei)است که سابق بر این به عنوان پسودوموناس مالئی شناخته می شد.

بیماری مشمشه از چه زمانی وجود داشته است ؟

مشمشه از دوران هــای قدیم شناخته شده و از زمان توصیف آن توسط بقراط تحت عنوان بیمـاری وخیم اسب سانان همیشه به عنوان یکی از مهمترین بیماریهای تک سمیان مطرح بوده است. تا قبل از انقلاب صنعتی که از تک سمیان به عنوان وسایل ترابری و باربری استفاده می شد و اسب و قاطر جایگاه ویژه ای در قوای نظامی داشتند، مشمشه از شیوع بالا و اهمیت وافری برخوردار بود. طوریکه در گذشته دور علاوه بر موارد فراوان وقوع طبیعی بیماری درتک سمیان و انسان، از باکتری عامل مشمشه به عنوان سلاح میکروبی در جنگ های جهانی نیز استفاده شده است. از قدیم الایام مشمشه به عنوان بیماری مهم مشترک بین انسان و دام در دامپزشکان و تیمارگران اسب سانان دیده می شد. اما در سالهای اخیر با اجرای برنامه های کنترل و ریشه کنی این بیماری در حیوانات توسط دامپزشکی کشورها، میزان شیوع جهانی آن در حیوانات به مقدار زیادی کاهش یافته و موارد نادری از بیماری در انسانها گزارش شده است.

 آیا این بیماری در ایران شایع است؟

این بیماری در سالهای دور در ایران شایع بوده است و لی با اقدامات سازمان دامپزشکی ایران برای کنترل بیماری در دامها، در حدود30 سال گذشته گزارشی از وقوع انسانی این بیماری در ایران وجود نداشته است.

در سال 1389 به علت تغذیه حیوانات گوشتخوار باغ وحش تهران با گوشت حیوانات تک سمیان آلوده این بیماری در چند راس از حیوانات باغ وحش مشاهده شد.

وضعیت آلودگی مشمشه درمنطقه خاورمیانه چگونه است ؟

آخرین طغیان مشمشه در اسب ها درسال 2010 میلادی در بحرین، کویت، سوریه و لبنان رخ داده است و سازمان جهانی بهداشت دام، بیماری مشمشه را در حال گسترش در خاورمیانه می داند و آن را در فهرست بیماری های نوپدید قرار داده است.

چه حیواناتی می توانند به مشمشه مبتلا شوند؟

تک سمیان (اسب، الاغ و قاطر) به عنوان میزبان اصلی باکتری بورخولدریا مالئی (عامل مشمشه) در طبیعت می باشند. الاغ ها بسیار حساس بوده و بیشتر به شکل حاد مشمشه مبتلا می شوند. اسب ها تا حدی مقاومتر بوده و بیشتر به شکل مزمن و مخفی مشمشه دچار می شوند. قاطر و نتاج حاصل از اسب و الاغ حساسیت کمتری در مقایسه با الاغ داشته و می توانند هر دو شکل حاد و مزمن مشمشه را نشان دهند.

بیماری در شتر، گربه سانان (شیر، ببر، پلنگ، گربه اهلی)، خرس، گرگ، سگ، نشخوارکنندگان کوچک (گوسفند و بز) نیز دیده شده است. گوشتخواران وحشی ( بخصوص گربه سانان وحشی در بند) که در نزدیکی تک سمیان آلوده به مشمشه زندگی می کنند یا از لاشه های آلوده تغذیه کنند، می توانند به مشمشه مبتلا شوند. خوکچه هندی و هامستر از حیوانات آزمایشگاهی بسیار حساس می باشند.

انسان به عنوان میزبان اتفاقی مشمشه بوده و انتقال آن به انسان حتی در صورت تماس نزدیک و مکرر با حیوانات آلوده به ندرت اتفاق می افتد. انسان به مشمشه حساس است و اغلب موارد درمان نشده بیماری در انسان منجر به مرگ افراد می شود. با اینکه امروزه مشمشه در انسانها به ندرت رخ می دهد، ولی امکان ابتلاء افرادی که در تماس نزدیک با حیوانات آلوده هستند و یا در محیط آزمایشگاه وجود دارد.

مشمشه چگونه به انسان و حیوانات منتقل می شود ؟

ترشحات بینی و تراوشات آماسی جراحات پوستی می توانند حاوی مقادیر زیادی باکتری بورخولدریا مالئی باشند و به راحتی از طریق اشیاء ، لوازم و محیط پخش شوند. انتقال بیماری بین حیوانات از طریق تماس نزدیک، استنشاقی، بلع مواد آلوده (غذا و آب مشترک) یا بصورت غیرمستقیم بوسیله اشیاء آلوده صورت می گیرد. متداولترین راه انتقال مشمشه در میان تک سمیان از طریق غشاءهای مخاطی دهان و بینی، استنشاقی، جویدن و متعاقب بلع آب و غذای آلوده است. باکتری از طریق لوازم و اشیاء آلوده از قبیل لوازم ستوربانی، سم چینی، یراق آلات اسب، لواشه و لوازم دامپزشکی نیز می تواند منتقل شود. انتشار بیماری از طریق استنشاقی نیز به ندرت در شرایط طبیعی اتفاق می افتد.

حیوانات آلوده و ناقلین به ظاهر سالم به عنوان عمده ترین منابع انتقال مشمشه محسوب می شوند.  ناقلین تحت بالینی مشمشه در مقایسه با مبتلایان بالینی نقش مهمتری در انتقال بیماری ایفاء می کنند. فقرغذایی، شرایط بهداشتی نامطلوب، تراکم حیوانات، عوامل استرس زا و تضعیف ایمنی بدن ( از قبیل آلودگی انگلی) از جمله عوامل خطرزا در ابتلاء به مشمشه هستند.

ابتلاء انسان به مشمشه بیشتر یک رخداد شغلی می باشد و اغلب انتقال باکتری بورخولدریا مالئی از طریق خراشیدگی یا پارگی های پوستی رخ می دهد.انتقال مشمشه از طریق حمله مستقیم باکتری از راه بینی، دهان و غشاءهای مخاطی ملتحمه چشم نیز صورت می گیرد. انتقال مشمشه از انسان به انسان به ندرت اتفاق می افتد. ابتلاء انسان به مشمشه از طریق بلع آب و غذای آلوده به عنوان راه مهم آلودگی انسان نمی باشد.

نشانه های بالینی بیماری مشمشه چیست ؟

بطورکلی مشمشه به سه شکل بالینی شامل: شکل پوستی (بیماری فارسی یا سراجه با بروز ندول ها و قرحه های پوستی)، شکل نازال (درگیری قسمت بالائی دستگاه تنفسی و بروز زخم های بینی) و شکل ریوی (ابتلاء قسمت پائینی دستگاه تنفسی) در حیوانات دیده می شود.

روند بیماری در تک سمیان می تواند به سه شکل حاد با علائم شدید تنفسی، تورم عقده های لنفاوی و طناب لنفی؛ شکل مزمن با علائم بیماری در پوست و بینی ؛ شکل مخفی (بدون علائم بالینی و تنها ابتلاء ریه ها) بروز کند. شکل حــاد بیماری بیشتر در الاغ و قاطـــر اتفاق می افتد و نشانه¬های آن اغلب شامل تب بالا و علائم تنفسی است. در اسب معمولاً‌ بیماری به شکل مزمن بوده و حیوانات آلوده می توانند چندین سال زنده بمانند. شکل دماغی و ریوی مشمشه اغلب بصورت حاد بوده اما شکل پوستی مشمشه (فارسی) روند مزمن دارد.

 بروز دانه (ندول) هـا و زخم هـا در بینی موجب ترشحـات زرد چسبناک از مجاری بینی گردیده و جای زخم ستاره ای شکل پس از بهبود زخم ها باقی می مانند. با ایجاد ندول های ریوی شاهد سرفه افزاینده ‌در حیوان مبتلا بوده و حیوان هر روز ضعیف تر می شود. عروق لنفاوی در شکل پوستی مشمشه درشت و طنابی شکل گردیده و در امتداد آنها ندول های آبسه ای ایجاد شده که به مرور زمان قرحه ای شده و چرک زرد از آنها خارج می گردد. معمولا”ندول های

آبسه ای در احشاء داخلی حیوان مبتلا از جمله کبد و طحال نیز ایجاد می شوند که باعث لاغری و مرگ حیوان می گردند.

مشمشه در انسان می تواند به اشکال بالینی موضعی، ریوی، سپتی سمی، منتشر و مزمن ظهور کند و ممکن است شکلی از بیماری به اشکال دیگر آن پیشرفت کند. نشانیهای عمومی متداول بیماری عبارت است از تب، لرز ، سردرد شدید، بیقراری، کسالت، دردهای عضلانی، سرگیجه، تهوع، استفراغ، اسهال، تنفس سریع و تعریق . امکان بروز دانه ها و بثورات جلدی و سرباز کردن آنها در هر نقطه از بدن بیمار وجود دارد. انتشار عفونت به اندام های داخلی موجب بروز آبسه هایی در اندامهای مختلف بدن می گردد.

چگونه می توان مشمشه را تشخیص داد ؟

به علت تشابه علائم بالینی مشمشه با برخی بیماریها فقط با تکیه بر نشانیهای بالینی ذکر نمی توان با قاطعیت این بیماری را تشخیص داد. بنابراین برای تشخیص بیماری باید از آزمونهای تشخیصی صحرایی (آزمون مالئین) و آزمایشگاهی استفاده کرد.

چگونه می توان مشمشه را کنترل و پیشگیری کرد ؟

تا به امروز هیچ گونه دارویی برای درمان قطعی حیوانات مبتلا به مشمشه و هیچ نوع واکسن موثری جهت پیشگیری از بیماری به بازار عرضه نشده است. لذا مهمترین راههای کنترل و ریشه کنی آن شناسایی موارد بالینی مشکوک، شناسایی تک سمیان آلوده به ظاهر سالم و حذف حیوانات آلوده و رعایت اصول بهداشتی (از قبیل ضدعفونی کردن محیط، جایگاه و لوازم) و قرنطینه ای می باشد. بسیاری از کشورها توانسته اند مشمشه را با انجام موارد مذکور ریشه کن کنند ولی با این حال در صورت عدم رعایت مقررات بهداشتیو نقل و انتقال اسبها همیشه خطر شیوع مشمشه به عنوان یک بیماری باز پدید در کمین مناطق عاری از مشمشه می باشد.

بیماری های مهم ویروسی اسب

1- بیماری هاری یکی از خطرناکترین بیماریهای واگیر و مشترک بین انسان و کلیه حیوانات پستاندار می باشد. عامل بیماری ویروس می باشد که در کلیه حیوانات خونگرم ایجاد بیماری کشنده می نماید. سگ و گربه بیشتر از سایر حیوانات نسبت به بیماری هاری حساس می باشند. ویروس عامل بیماری در بزاق فراوان بوده و گازگرفتن توسط حیوانات هار عادی ترین راه انتقال بیماری به انسان و سایر دامها می باشد. ویروس این بیماری تمایل به دستگاه عصبی دارد و جراحاتی در این بافت ایجاد می کند. اولین نشانه های بیماری در اسب وجود خارش در محل گازگرفتگی است. اسب بیمار مضطرب بوده، غذا نمی خورد و مرتب محل گزش را با دندان خود گاز می گیرد، به پرستار و افرادیکه به او نزدیک می شوند حمله می کند و اگر فرار نکنند آنها را به شدت گاز می گیرد. به تدریج نشانه های فلجی در عضلات گلوی دام ظاهر شده و حیوان با وجود تشنگی مفرط نمی تواند آب بخورد. فلجی کم کم به پاها رسیده، حیوان به زمین می خورد و در مدت کوتاهی تلف می شود.

2- آبله اسب قابل سرایت به انسان و گاو می باشد. نشانیهای بیماری در اسب عبارت از وجود جراحات و دانه هایی در سطح داخلی دهان، زیر زبان، لثه ها و لب می باشد. دانه ها کم کم چرکی شده و حیوان دچار تب می شود. بزاق از گوشه دهان جاری شده و میل به غذا ندارد. جراحات به تدریج وسعت یافته و به مخاط بینی نیز سرایت می کند. کره اسبها به بیماری حساس تر بوده و گاهی تلف می شوند. در صورتیکه دانه های آبله در روی پاهای حیوان و در ناحیه بخلق ظاهر شود اندکی لنگش ایجاد کرده کم کم دانه ها چرکی شده و روی آنها را دلمه خشک می پوشاند و حال حیوان بهبود می یابد. 

3-آنسفالیت ویروسی از بیماریهای عفونی است مه اسبها را مبتلا ساخته و موجب ابتلا انسان نیز می شود. آنسفالیت ویروسی دارای انواع مختلف بوده و از آن جمله آنسفالیت ویروسی ونزوئلایی می باشد. نشانیهای بیماری در اسب اختلال در شناسایی، عوارض عصبی، عدم تعادل، تب و فلجی می باشد. دفع مدفوع و ادرار مشکل شده، حیوان دایره وار راه می رود و کم کم فلجی ظاهر می شود و حیوان زمین گیر و در مدت 2 تا 4 روز تلف می گردد. تعدادی از اسبهاییکه فلج نمی شوند زنده می مانند. ناقل اصلی بیماری پشه ها می باشند ولی انتقال از اسب به اسب نیز امکان پذیر است. آنسفالیت ویروسی آمریکای شمالی، شرقی و غربی و آنسفالیت ژاپنی نیز وجود دارد که کمتر اسب را مبتلا می سازد. آنسفالیت ژاپنی در حقیقت یک بیماری انسانی است که در بیشتر موارد انسان عفونت را به حیوانات منتقل می سازد.

4- آنفولانزای اسب بیماری مسری بوده که در شرایط طبیعی تک سمی ها بیشتر به آن مبتلا می شوند. در نقاطی که تعداد زیادی اسب در مجاورت هم قرار گیرند بیماری به سرعت در بین آنها اشاعه می یابدو اسبهای جوان به بیماری حساس تر می باشند و زمانی که بیماری شیوع پیدا کند اسبهای مسن نیز به آن مبتلا می شوند. علایم بیماری در اسب عبارت است از تب شدید، بی اشتهایی، ریزش اشک، هجوم الدم بافت چشم و ریزش از بینی. در بعضی از موارد ذات الریه و کور شدن چشم نیز دیده می شود که در این صورت منجر به مرگ حیوان می شود. امکان وجود یرقان و نفریت نیز در اسب گزارش شده است. بیماری از طریق ترشحات بینی، عطسه یا سرفه به خارج پخش و سبب ابتلا سایر اسبها و دیگر موجودات مهره دار و از جمله انسان می گردد.

5-تورم دهان تاولی این بیماری قابل سرایت به اسب، گاو، خوک و انسان می باشد. دوره کمون بیماری 1 تا 3 روز است. علایم بیماری تب و افزایش بزاق در هنگام غذا خوردن است که به تدریج دانه هایی در سطح زبان و روی لبها ظاهر می شود. دانه ها طی 48 ساعت پاره شده و تمام سطح زبان و لب ها را فرا می گیرد و حیوان از خوراک می افتد. ویروس عامل بیماری از طریق ترشحات آلوده حیوان و گاهی از طریق حشرات انتقال می یابد. بیماری معمولا” خطرناک نیست و دامهای مبتلا به زودی بهبود حاصل می کنند.

روش های تشخیص تکمیلی در اسب

 روش های تشخیص تکمیلی در اسب زمانی صورت می گیرد که یافته های مشاهده شده در خلال معاینه فیزیکی به تعین موقعیت روند بیماری کمک نماید در مرحله بعد می با یست کار با تمرکز بر ان روند ادامه باید مثلا اگر اسبی با تاریخچه سرفه در معاینه با گوشی نیز افزایش تعداد تنفس و خس خس سینه داشته باشد اقدام بعدی در جهت تشخیص تکمیلی باید در بر گیرنده ازمایش سیتولوژیک خلط و کشت میکروبی ان ، رادیوگرافی از سینه ، تابلوی خون و تعین میزان فیبرینوژن باشد.

نمونه خون باید برای تعین نمودار خون ، میزان فیبرینوژن ، مشخصات شیمیایی ارسال گردد. این ازمایشات به تعین وجود حالت التهابی یا عفونی کمک می کند. در اسب هایی با التهاب حاد ممکن است افزایش لکوسیت ها ، نوتروفیل ها ، منوسیت ها ، افزایش فیبرینوژن خون تا ظاهر گردد. در حالات التهابی مزمن ممکن است شمارش افتراقی گلبولهای سفید به وضعیت طبیعی باز گردد ولی اغلب غلظت فیبرینوژن همچنان بالا می ماند و همچنین امکان بوجود امدن کم خونی ناشی از بیماریهای مزمن اسبهای مبتلا به حالات التهابی مزمن وجود دارد.

در اسب های مبتلا به کاهش وزن ارزشمند ترین ازمونهای بیوشیمیایی سرم عبارتند از:

اندازه گیری کراتینین ، ازت اوره خون (B.U.N) ، انزیمهای کبدی (سوربیتول دهیدروژناز و گاماگلوتامیل ترنسفراز) ، بیلی روبین ، آلبومین و گلوبولین.

آزمونهای مقدماتی ازمایشگاهی برای ارزیابی وضعیت اسب مبتلا به عارضه کاهش وزن

آزمایشهای دیگرشامل:

آزمایش های تجزیه ادرار، الکتروفورز سرم، ازمایش سلولهای مایع صفاقی ، و آزمایشات عملکرد جذب معدی– روده ای می گردد.

نتایج بدست آمده از تست های آزمایشگاهی اولیه چگونگی به کار گیری روشهای تشخیصی بعدی را مشخص می کند مثلا چنانچه حداقل اطلاعات اولیه افزایش مشخص فعالیت آنزیم های کبدی را اشکار می کند ارزیابی بعدی ممکن است شامل اولتراسونوگرافی و بیوبسی کبد باشد.

اگر در مورد اسبی مشخص شده که حالت ازتمی و ایزوستنوریک دارد، در ان صورت باید ازمایشات در جهت تشخیص تفریقی این نارسایی مزمن و نارسایی های کلیه انجام پذیرد و این ازمایشات باید شامل اولتراسونوگرافی کلیه و اندازه گیری الکترو لیتهایی که به مقادیر جزئی در ادرار ترشح می شود و میزان بعضی آنزیم ها در ادرار باشد.

اگر چنانچه شکی نسبت به وجود یک روند التهابی بر اساس افزایش فیبرینوژن یا تعداد گلبول های سفید (wbc) وجود دارد نمونه گیری و بررسی مایع صفاقی و نیز رادیوگرافی از سینه الزامی است نمونه گیری از مایع جنب نیز ممکن است به منظور شناسایی کانون التهاب انجام می شود .

چنانچه در یک یا هر دوی این حفرات (سینه و شکم) التهاب چرکی تشخیص داده می شود مایعات نمونه برداری شده از انها را باید جهت کشت میکروبی و تعین حساسیت آنتی بیوتیکی به ازمایشگاه ارسال کرد .

اما در صورتی که هیچ مساله غیر طبیعی در معاینات فیزیکی و یا بررسیهای ازمایشگاهی مقدماتی یافت نشد و هیچ نکته ای در خصوص نگهداری و مدیریت نامناسب اسب در تاریخچه وجود نداشت آن گاه ازمایشهای اخنصاصی جذب معدی- روده ای برای تعین وجود سندرم های سوء جذب توصیه می شود.

این آزمایشات معمولا یا شامل گلوگز خوراکی  و یا آزمایش جذی گزیلوز می باشد.

آزمایش جذب گلوکز خوراکی:

مراحل آزمایش

1- وزن اسب اندازه گیری می شود و حیوان سرتاسر شب گرسنه نگهداری می شود (12-18 ساعت پرهیز غذایی لازم است).

در دو ساعت اول ازمایش باید از نوشیدن اب توسط دام نیز جلوگیری شود .

2- یک گرم از D- گلوکزانهیدراز یا مونو هیدرات به ازای هر گیلو گرم وزن بدن حیوان در نظر گرفته شده و محلول تازه 20% در اب گرم تهیه می شود.

3- در نمونه ناشتا، از خون فورا قبل از ازمایش گرفته شده و زمان صفر برای ان دو در نظر گرفته می شود(همه نمونه ها در ماده ی ضد انعقاد . فلوئورید سدیم)

4- لوله بینی معدی (nasogastic-tube) گذارده شده و تمام محلول گلوکز به معده رسانده می شود

5- نمونه های دیگر خون در دقیقه های 180 ، 120 ، 90 ، 60 ، 30 گرفته شده و برای اندازه گیری گلوکز به آزمایشگاه فرستاده می شود و منحنی عمودی جذب گلوکز کشیده می شود.

.

تفسیر ازمایش:

در شرایط نرمال منحنی جذب دو فاز دارد در 2 ساعت اول گلوکوز بی وقفه از روده کوچک جذب شده و غلظت گلوکز پلاسما دو برابر می شود.

فازدوم وابسته به انسولین بوده و یک نزول پیشرونده را برای رسیدن به حالت سکون که پس از 6 ساعت حاصل می شود نشان می دهد.

ساعتهای نمونه گیری که بیان شد با ید این خصوصیت را در مواردی که جذب لطمه نخورده است نشان دهد.

 یک خط صاف معرف سوء جذب کامل بوده و غالبا بر پیش اگاهی بد دلالت می کند زیرا دلایل اصلی التهاب پیش رونده دیواره روده یا نفوذ سلولی سرطانی دیواره روده است و تشخیص توسط هیستو پاتولوژی تایید می شود.

منحنی حد واسط جذب طبیعی و سوء جذب کامل ، سوء جذب جزئی را نمایان می سازد که دلایل سوء جذب جزئی عبارتند از:

اختلالات گردش خون، کوچک شدن پرزها یا تغیرات التهابی قابل برگشت ناشی از آلودگی انگلی.

نمودار زیر مربوط به اسبی است که با تاریخچه ازدست دادن وزن علیرغم دریافت کافی غذا وجود دارد معاینات درمانگاهی روشن کننده نبوده ولی در ازمایش جذب گلوگز خوراکی سوءجذب را نشان می دهد

جذب گلوکز در اسب سالم به صورت خط ممتد سیاه رنگ و خطوط متقاطع قرمز رنگ جذب گلوکز را در یک اسب مریض نشان می دهد.

اساس آزمایش جذب گزیلوز مشابه ازمایش جذب گلوکز خوراکی می باشد.

.

بررسی نموداری عوامل پاتولوژیکی موثر بر عارضه کاهش وزن در اسب و راه های برخورد با این عوامل

.

یافته های غیر طبیعی تنفسی:

1. خرخر یا خس خس

2. افزایش تعداد تنفس – سختی تنفس و ترشحات چرکی از بینی یا سرفه

برخورد: اندسکوپی رادیوگرافی از سینه، شستشوی نای و نایچه ها، CBC ،ازمایشات سرم

.

یافته های غیر طبیعی دستگاه ادراری:

1- تشخیص کلیه بزرگ شده و یا کوچک شده در توش رکتال

برخورد: اولتراسو نو گرافی و تشخیص بیماری کلیوی حاد از مزمن

.

2-ادرار رقیق با افزایش ادرار رقیق شده

برخورد: تجزیه ادرارپرصورت وجود باکتری و WBC کشت باکتریایی عفونت جهت تشخیص عفونت

برخورد با اختلالات حرکتی:

 معاینه کامل عصبی

–تهیه رادیو گراف ها از محل محدود شده در معاینه عصبی

 سنجش عیار EHV-1 در سرم < انسفالیت شرقی و غربی

 تجزیه مایع مغذی نخاعی

برخورد با ناتوانی در گرفتن غذا:

 اندوسکوپی دهان و حلق

–رادیوگرافی از دهان و حلق

–معاینه عصبی

در این حالات در مورد هاری احتیاط باید کرد.

انتخاب راههای درمان:

انتخاب شیوه درمان اسب مبتلا به کاهش وزن مبتنی بر مسائلی است که از تاریخچه ، معاینات فیزیکی و کارهای تکمیلی متعاقب ان بدست می اید .

برخی از بیماریها که در اسب می تواند منجربه کاهش وزن شود ممکن است ب جز یک حالت تسکینی، پاسخ قابل توجه به درمان ندهد (مثلا نئوپلازی یا نارسایی مزمن عضو).

از سوی دیگر بعضی حالات ممکن است به طور کاملا مطلوبی به درمان جواب دهد (انتروپاتی در اثر وجود شن ،ابسه های داخل حفره شکمی ، دریافت ناکافی غذا بدلیل رقابت ، نامتعادل بودن جیره غذایی و مسائل مدیریتی)

به طور کلی هنگامی که علت کاهش وزن مشخص شود راههای درمانی را می توان در کتب مرجع مربوط به مسائل درمانی اسب یافت.

.

1.این نوع انسفالو مالاسی در اسب در اثر خوردن گیاه خاصی می تواند ایجاد شود که به دلیل فلجی هان و حلق منجر به بی اشتهایی کامل دام می شود.

2.ازمایش fecal flotation برای بررسی وجود تخم انگل

3.ازمایش fecal sedimentation برای بررسی وجود شن

4.ازمایش fecal occult blood test