اضافه کردن ملاس بهتر از اضافه کردن آب برای مدیریت TMR

اگر میخواهید خوراک یکنواخت تری داشته باشید، ملاس از همه گزینه ها بهتر است. ملاس از آب هم بیشتر به یکنواختی TMR کمک می کند.

در تابستان سال گذشته گروهی از محققین در دانشگاه ویسکانسین رفتار سورت کردن یا جدا کردن خوراک را در گله های شیری ویسکانسین بررسی کردند. داده های حاصل از 78 فارم شیری که حدودا 100 هزار راس گاو شیری را شامل می شد مورد بررسی قرار گرفت. جنبه جالبی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته بود، نوع مایع اضافه شده به TMR و رفتار جدا کردن خوراک بود. این رفتار با استفاده از داده های الک پنسیلوانیا که در ایران هم موجود است به دست آمده بود. در این روش مقدار خوراک باقیمانده روی هر الک بعد از 2 ساعت از خوراک ریزی باید به 100 نزدیک باشد. هر چه از 100 بیشتر باشد یعنی گاو آن بخش را کمتر مصرف کرده و هر چه از 100 کمتر باشد یعنی آن بخش را بیشتر جدا کرده و خورده است.

جالب اینجا که در این مطالعه مشخص شد افزودن ملاس بیش از هر مایع دیگری باعث کاهش رفتار سورت کردن می گردد.

مطابق با پژوهشی دیگر از دانشگاه گوئلف کانادا (دکتر Trevor Devries) مشخص شد که افزودن ملاس به TMR موجب کاهش رفتار جدا کردن، افزایش ماده خشک مصرفی، افزایش تولید چربی شیر و شیر تصحیح شده بر اساس چربی شیر گردید. نتایج مشابهی نیز از دانشگاه اوهایو گزارش شده است. پس حداقل در دامداری هایی که امکان تهیه ملاس وجود دارد باید بفکر افزودن آن به جیره باشیم، نه فقط در تابستان.

اکتینومیسس پیوژنز ( ورم پستان تابستانه )

اکتینومیسس پیوژنز عامل ورم پستان در گاوهای خشک و تلیسه های آبستن می باشد ولی گاوهای شیروار نیز امکان دارد درگیر شوند. وقوع بیماری انفرادی است و گوساله های جوان بیشتر مبتلا می شوند.

اهمیت این باکتری بیشتر در ارتباط با تورم پستان تابستانی آندمیک در گاو است که اغلب با دو باکتری دیگر یعنی پپتوکوکوس ایندولیکوس و استرپتوکوکوس دیس آگالاکتیه همراه می باشد که البته نقش پپتوکوکوس در بیماری زایی مشخص نشده است. علت شیوع بیماری در فصل تابستان فعالیت مگس هاست که ناقل اکتینومیسس می باشند و عفونت را از یک پستان به پستان دیگر منتقل می کنند. در ایران در گاوداری هایی که با مدیریت ضعیف اداره می شوند این بیماری در فصول تابستان و پاییز بسیار شایع است.

اپیدمیولوژی و بیماریزایی:

اکتینومیسس پیوژنز عامل ورم پستان در گاوهای خشک و تلیسه های آبستن می باشد ولی گاوهای شیروار نیز امکان دارد درگیر شوند. وقوع بیماری انفرادی است و گوساله های جوان بیشتر مبتلا می شوند. اهمیت این باکتری بیشتر در ارتباط با تورم پستان تابستانی آندمیک در گاو است که اغلب با دو باکتری دیگر یعنی پپتوکوکوس ایندولیکوس و استرپتوکوکوس دیس آگالاکتیه همراه می باشد که البته نقش پپتوکوکوس در بیماری زایی مشخص نشده است. علت شیوع بیماری در فصل تابستان فعالیت مگس هاست که ناقل اکتینومیسس می باشند و عفونت را از یک پستان به پستان دیگر منتقل می کنند. در ایران در گاوداری هایی که با مدیریت ضعیف اداره می شوند این بیماری در فصول تابستان و پاییز بسیار شایع است.

 علایم درمانگاهی:

بیماری همیشه فوق حاد است و علایم عمومی از قبیل تب، ضربان تند نبض، بی اشتهایی، افسردگی و ضعف بروز می کند. در این مرحله سقط جنین ممکن است صورت گیرد. بافت پستان سفت، متورم و قرمز رنگ است. شیر ابتدا آبکی و سپس چرکی و بدبو می شود. اگر گاو زنده بماند و بیماری مزمن شود، بافت پستان کاملا”سفت و چرکی شده و فیستول تشکیل می گردد و چرک به خارج از پستان سر باز می کند. آلودگی در گاوهای آبستن منجر به ناقص شدن رشد جنین می گردد. 

تشخیص بیماری:

علایم درمانگاهی، فصل وقوع بیماری، تورم حاد کارتیه پستان، ماهیت چرکی و بوی بد شیر، ایجاد آبسه و علایم عمومی شدید ما را در تشخیص بیماری یاری می دهد.

 درمان:

اگرچه عامل بیماری در آزمایشگاه نسبت به پنی سیلین حساس است ولی داروی مناسبی برای درمان این بیماری نمی باشد. درمان عمومی با تتراسایکلین هاو تجویز پمادهای پستانی با آنتی بیوتیک های وسیع الطیف توصیه می گردد. در هر صورت حتی با وجود درمان، کارتیه مبتلا برای همیشه فعالیت خود را از دست می دهد. خاصیت اتصال به آنتی بیوتیک پروتیین های موجود در چرک همراه با کپسول فیبروزه ضخیم اطراف آبسه، میکروب را از دسترس آنتی بیوتیک ها دور نگه می دارد و در نتیجه درمان موثر نمی گردد.

 پیشگیری و کنترل:

اگرچه واکسن، توکسویید و آنتی سرم های متعددی برای پیشگیری و درمان بیماری های ناشی از اکتینومیسس پیوژنز بخصوص در ورم پستان تابستانی استفاده شده است ولی تاثیر آنها قابل توجه نمی باشد.

روش های مختلفی در پیشگیری از ورم پستان تابستانی پیشنهاد شده است ولی موفق ترین روش انفوزیون داخل پستانی آنتی بیوتیک های آمپی سیلین به میزان 250 میلی گرم و کلوکساسیلین به میزان 500 میلی گرم در تلیسه ها و گاوها می باشد. البته معاینه گاوهای خشک در فصل تابستان و شناسایی کارتیه های آلوده و درمان به موقع هم  از انتشار عفونت جلوگیری می کند.

آشنایی با بیماری تیلریوز (Theileriosis)

‍بیماری تیلریوز (Theileriosis) در ایران بنام زردی معروف است، بیماری انگلی خونی است و بعنوان بیماری مشترک بین انسان و دام تلقی نمی‌شود. ولی بعلت تغییراتی که در گوشت ایجاد می‌کند، گوشت دام‌های آلوده غیرقابل مصرف می‌باشد.

این بیماری بیشتر در گاو دیده می‌شود و گاوهای اصیل نسبت به گاوهای بومی حساسیت بیشتری دارند. بیماری در گوسفند و بز هم دیده می‌شود و بیشتر در فصول گرم که فعالیت کنه‌ها زیاد است مشاهده می‌شود .

 نشانه‌های بالینی بیماری تیلریوز در دام‌ها (گاو) چیست؟

تب، عدم اشتها، عدم نشخوار، کم خونی، لاغری، زردی مخاطات چشم، کاهش تولید شیر و گوشت، نقاط خونریزی روی مخاط چشم، تورم غدد لنفاوی پیش کتفی که به شکل خیاری کوچک در جلو کتف قابل لمس است، بی حالی و فلجی و در نهایت مرگ از نشانه‌های بیماری است.

 نشانه‌های بیماری تیلریوز در روی لاشه چیست؟

زردی گوشت دام، زرد بودن رباطات که عضلات را بهم متصل می‌کند، خونریزی در روی عضله قلب، تورم غدد لنفاوی، خشکی هزارلا، انباشتگی شکمبه و خونریزی در شیردان از نشانه‌های بیماری در لاشه هستند.

‍ تشخیص بیماری تیلریوز چگونه است؟

از روی نشانه‌های بالینی می‌توان به وجود بیماری مشکوک شد. ولی برای تشخیص قطعی آن باید گسترش خون تهیه کرده و بعد از رنگ آمیزی با گیمسا، در زیر میکروسکوپ اشکال مختلف تیلریا را در داخل گلبول‌های قرمز (اریتروبلاست و لکوسیت‌ها ) مشاهده کرد.

 راه‌های پیشگیری از بیماری تیلریوز چیست؟

عمده‌ترین روش پیشگیری از این بیماری رعایت بهداشت، استفاده از محل نگهداری دام مناسب و سمپاشی اماکن دامی و یا شعله دادن آنها و مبارزه با کنه‌ها می‌باشد.

توصیه می‌شود جایگاه دام از سنگ، سیمان و آهن با پوشش‌های پلاستر سیمانی باشد. جمع‌آوری کود و فضولات و پوشاندن آنها و حمل مرتب به خارج از جایگاه، جمع آوری و خارج ساختن کاه و کلش و خوراک باقی‌مانده دام نیز اهمیت دارد.

جایگاه هرچه نور بیشتری داشته باشد آلودگی کمتر است، سمپاشی مرتب جایگاه دام با سموم ضد کنه در فصول و زمان‌های مناسب اهمیت زیادی در پیشگیری دارد.

 روش دیگر پیشگیری تزریق واکسن تیلریوز است که معمولا در ازت مایع تا منهای 79 درجه سانتی‌گراد نگهداری می‌شود. واکسن در فصول سرد و موقعی که کنه‌ها فعالیتی ندارند و در دام‌های غیر آبستن ترزیق می‌شود و تا مدت یکسال ایمنی ایجاد می‌کند .

درمان بیماری تیلریوز چیست؟

استفاده از داروهای ضد انگل تیلریا مثل بوتالکس یا بیو پارواگن مطابق دوز درمانی و استفاده از داروهای اشتها آور و ملین

نکاتی مدیریتی در مراقبت از سم گاو

_ سم‌چینی حداقل دوبار در سال

_ شستشو و ضدعفونی سم در حمام سم

_ بهترین مکان برای ایجاد حمام سم، در قسمت ورودی یا خروجی شیردوش می‌باشد.

_ جلوگیری از اسیدوز شکمبه

_ تامین مواد معدنی و ویتامینی (کلسیم، روی، مس، سلنیوم، بیوتین، ویتامین A و  ویتامین E و...)

_ تغییرات تدریجی و حداقلی در جیره

_ آسایش گاو و استراحت کافی دام

_ پاک کردن کود بطور مناسب از بهاربندها و راهروها

_ اطمینان از وجود  تهویه مناسب و هوای تازه در جایگاه گاوها جهت ممانعت از رشد میکروارگانیسم‌ها

_ بهترین زمان سم‌چینی یکی بعد از پیک تولید در گاو شیری است که کلسیم بدن دام کاهش یافته و به تنهایی قادر به ترمیم سم نیست و دیگری در اواخر دوره شیرواری زمانی که اقدام به خشک کردن گاو می‌کنیم، می‌باشد.

_ بهتر است در ترکیب بستر از شن‌هایی که دارای سنگ‌ریزه هستند، استفاده نشود چرا که سنگ‌ریزه‌ها یکی از عوامل اصلی بروز لنگش هستند.

_ سطح بستر لیز (لغزنده) نباشد و مشبک ساخته شوند. بستر لغزنده علاوه بر مشکلات سمی سبب بروز مشکلات ماهیچه ای در دام می‌شود.

_ لنگش بیشتر در گاوهای پر تولید رخ می‌دهد و به ازای هر لنگش اگر درمان شود و موجب حذف گاو نشود، حدود 5میلیون تومان هزینه‌های درمان می‌باشد. پس بهترین راه مبارزه با لنگش که تمام دامداری‌ها با آن درگیرند، مراقبت از گاوهای سوپر تولید و پرتولید با توجه به نکاتی که در بالا گفتیم، می‌باشد.

تخمین سن گاو براساس دندان ها و شاخ ها

سن گاوها را با توجه به دندان‌ها و شاخ‌ها می‌توان تخمین زد، در این مطلب با نحوه تشخیص سن آشنا می‌شویم.

دندان

هنگام تولد، گوساله‌ی بالغ دارای ۶ تا ۸ دندان پیشین است که در ابتدا تا نیمه با لثه پوشانیده شده‌اند. لثه‌ها پس از ۱۲ روز از روی دندان‌های پیشین مرکزی تحلیل می‌روند و تا سه هفتگی این روند در طرفین و دندان‌های میانی و کناری گسترش می‌یابد. اولین نشانه‌های سایش در سطح فوقانی دندانها در ۱.۵ ماهگی در دندان‌های پیشین مرکزی قابل مشاهده است و در ۲ ماهگی در دندان‌های وسطی و در ۲.۵ ماهگی در دندان‌های جانبی و ۳ ماهگی در دندان‌های پیشین گوشه‌ای دیده می‌شود.

سطح سائیده شده دندان‌های پیشین شیری به تدریج وسعت می‌یابد و در ۱۰ ماهگی تمام سطح دندان‌های پیشین مرکزی را در برمی‌گیرد. در گاوهای جوان تغییر دندان‌های شیری به انواع دائمی با تعویض دندان‌های پیشین مرکزی در حدود بیست و یک ماهگی شروع شده و با تعویض دندان‌های میانی در سی ماهگی ادامه می‌یابد.

دندان‌های جانبی در سی و نه ماهگی و دندان‌های گوشه در چهار سالگی تعویض می‌شوند. دندان‌های دائمی به‌واسطه‌ی شکل پهنشان از دندان‌های شیری که کوچک‌تر و مثلثی شکلند تمیز داده می‌شوند. از سن پنج سالگی به بعد سطح دندان‌های مرکزی و تا ۹ سالگی سطح تمام دندان‌های پیشین سائیده می‌شوند.

شاخ

در حالت معمول طول شاخ در سه ماهگی حدود ۲ سانتی‌متر است و سپس تا بلوغ جنسی در هر ماه یک سانت افزایش می‌یابد. بنابراین شاخی به طول ۸ سانتی‌متر مطابق با سنی حدود ۹ ماه است. در گاوهای ماده رشد شاخ‌ها در مراحل پایانی آبستنی و شروع شیرواری آهسته می‌گردد و مجددا در طی پنج تا  هشت ماه متعاقب از شیر گرفتن گوساله، تسریع می‌شود. این امر منجر به وجود آمدن یک حلقه شاخ می‌شود. اولین حلقه شاخ بین ۲.۵ تا ۳ سالگی ظاهر می‌شود. برای هر گوساله‌زائی یک حلقه‌ی جدید اضافه می‌شود. بنابراین سن یک گاو را می‌توان با اضافه کردن یک یا دو سال به تعداد حلقه‌های شاخ محاسبه نمود.