کارگاه عملی اقدامات تشخیصی و درمانی معمولی در سگ

گاو میش ( buffalo )

در بین حیوانات اهلی کمتر به گاو میش توجه می شود. تقریبا حیوانی فراموش شده است. متعلق به خانواده گاوان  یا تهی شاخان (bovidae) است اما جنس یا گونه اش با گاو متفاوت است. متعلق به جنس bubalis یا bubolus است. این حیوان بیشتر در آسیا است . طبق آمار FAO، در سال 2000، 158 میلیون راس گاومیش وجود داشت که 153 میلیون راس آن در آسیا بودند. در بخش هایی از دنیا مثل هند ، پاکستان ، ایران ، عراق، ترکیه ، مصر ، تایلند ، ویتنام ، آمریکای لاتین ، اقیانوسیه ، ایتالیا و ... گاو میش پرورش داده می شود.

%65 شیر مصرفی مردم هند از گاو میش است . در پاکستان، ارتش ، مجتمع های بزرگ گاو میش داری دارد و حدود 5/6 درصد شیر مصرفی کل مردم دنیا از گاو میش تهیه می شود.

در ایران تعداد گاومیش ها روند نزولی دارد.

تفاوت های گاو و گاو میش :

گاو میش علاقه زیادی به آب تنی در رود خانه ها و گودال های کوچک پر از آب دارد. به همین دلیل به گاو میش، حیوان نیمه آبزی می گویند.

گاو میش های دنیا را به دو دسته تقسیم می کنند :

1_ گاو میش باتلاقی (Swamp):

در چین، تایلند و برمه دیده می شود. بیشتر به منظور کار از آن ها استفاده می شود. در آخر از گوشت آن ها استفاده می شود.

_ گاو میش رودخانه ای (river):

در ایران ، هند و پاکستان دیده می شود. برای تولید شیر استفاده می شوند. در آخر از گوشت آن ها استفاده می شود که گاه ممکن است برای کار هم استفاده شوند.

شنا برای گاو میش ضرورت حیاتی نیست . فقط به منظورهای خاصی به آب پناه می برد. یکی از این منظورها ، فرار از حشرات است. برای جلوگیری از تابش آفتاب نیز به آب پناه می برند. زیرا هنگامی که در آب می رود، بدن خود را به گل و لای آغشته می کند و گل و لای مانع تابیده شدن آفتاب به حیوان می شود. گاو میش حیوانی است که به تغییرات آب و هوایی بسیار حساس است و زود دچار ذات الریه می شود. 

تفاوت در رفتار گاو و گاو میش:

گاومیش حیوانی بسیار حساس است به همین دلیل دامپزشکان در بسیاری از مواقع موفق به معاینه آن ها نمی شوند. گاومیش با افراد غریبه به شدت ضدیت دارد ولی با افراد خودی به شدت خوب است. حتی ممکن است برای این که راحت تر با گاو میش رفتار شود، لباس محلی پوشیده شود.

گاومیش برعکس گاو خط مستقیمی را طی می کند و به گیاهان اطراف آسیبی نمی رساند. هنگامی که گاومیش به دوشیده شدن توسط شخصی خاص عادت کند، به افراد دیگر اجازه ی دوشش نمی دهد. مثلا مطالعات روی 289 راس گاومیش انجام شد و فقط 65 راس یعنی 22.5 درصد از آن ها اجازه دادند که توسط افراد مختلف دوشیده شوند، همچنین وقتی افراد مختلف به روش دستی دوشیدند، شیر گاو ها کم شد و به نصف رسید. گاو میش ها نسبت به رنگ قرمز بسیار حساس اند و در صورت پوشیدن لباس قرمز ممکن است حمله کنند. گاو میش های نر معمولا بسیار سخت کنترل، هستند. برای متوقف کردن آن ها از شخم زدن، چوب بلند و محکمی را به ناحیه گردن می بندند تا روی زمین کشیده شود و نتواند زیاد حرکت کند.

گاومیش ها نسبت به نوزادان خود بسیار حساس و مهربان اند و به نوزاد گاومیش های دیگر شیر نمی دهند. اگر نوزادش تلف شود، دیگر تا آبستنی بعدی که نوزاد زنده متولد شود شیر نمی دهد.

تفاوت های آناتومیک گاومیش:

زبان گاومیش کوتاه تر و پهن تر از گاو است. پرزهای روی زبان کوتاه تر و نرم تر از گاو است. کبد این حیوان بزرگتر، گردتر و ضخیم تر از گاو است. در شکمبه تعداد پرزهای بیشتری نسبت به گاو دارد و کارایی پرزهای آن بالاتر است یعنی غذاهای خشوی را نسبت به گاو بهتر هضم می کند. میکروفلور آن متفاوت است. ضخامت پوست گاومیش 2 برابر پوست گاو است. هر چه سن حیوان بیشتر شود، ضخامت آن بیشتر می شود. ضخامت موی گاومیش از گاو بیشتر است و موی آن پراکنده تر است.

اندازه ی testis و اسکروتوم در گاومیش نر کوچک تر است. تعداد کوتیلدون های رحم در گاو میش ماده کمتر است ولی قوام و سفتی رحم بیشتر است. بیشتر در مناطق گرمسیری وجود دارند ولی در مناطق سردسیر مثل ایتالیا هم قدرت سازش دارد.

 سن بلوغ یا جفت گیری گاومیش ها در هند و پاکستان حدود 5/3 سالگی است، ولی در شوروی حدود 2 سالگی است. (تاثیر شرایط محیطی و نژادی) معمولا تلقیح مصنوعی در گاومیش ها اعمال می شود ولی در فرم طبیعی به ازای هر 10 تا 12 ماده، یک راس گاو میش نر در نظر می گیرند.

سن بلوغ گاومیش های ایرانی حدود 30 ماهگی است که می توان با برنامه های غذایی آن را کمتر کرد. دوقلوزایی در گاو میش ها کم است . دام داران هم تمایلی به دوقلوزایی ندارند زیرا باعث می شود که دوره آبستنی سریع تر طی شود و روی تولید شیر اثر منفی بگذارد. گاو میش و گاو نمی توانند کراس پیدا کنند و باروری بدهند. ولی گاومیش های باتلاقی و رود خانه ای امکان باروری دارند. 

تعداد کروموزوم گاومیش های باتلاقی 48 عدد و تعداد کروموزوم های گاومیش های رودخانه ای 50 عدد است. دوره آبستنی گاو میش ها از گاو بیشتر است. در گاو میش های رودخانه ای 305 الی 320 روز است و در گاومیش های باتلاقی 320 الی 340 روز است. در گاو 284 الی 285 روز است. وزن گوساله ی نر گاومیش 23 الی 34 کیلوگرم است و ماده ی آن ها بین 20 الی 27 کیلوگرم وزن دارد.

FIP یا التهاب عفونی صفاق در گربه سانان

FIPیا التهاب(تورم) عفونی صفاق گربه سانان یکی از مهلکترین بیماری های ویروسی شناخته شده در گربه هاست.

صفاق، پرده نازکی است که دیواره‌های حفره شکم و بخش بزرگی از احشاء داخل شکمی را می‌پوشاند.

این بیماری کشنده اغلب درمحل های دیده می شود که در تعداد زیادی گربه نگهداری می شود.

عوامل دیگری مثل تحت استرس بودن،فقر غذایی ،انگلها و غیره نیز در ایجاد این بیماری میتواند دخیل باشد.

عامل FIP ویروس کم آزار کرونا ویروس است که باعث اسهال خفیف می شود. این ویروس بی آزار بنا به دلایلی که هنوز نامشخص است می تواند تغییر پیدا کرده و تبدیل به ویروس مهلک ایجاد کننده FIP شود.

FIPدو فرم دارد یکی نوع تر یا ترشحی یا حاد که در گربه های جوان بیشتر دیده می شود و نوع خشک که در گربه های مسن تر ایجاد می شود.

در فرم تر، گربه علائمی مثل آب آوردگی و بزرگ شدن شکم، ضعف، بی اشتهایی و کاهش وزن دیده می شود.

نوع خشک علائم گنگی داشته و تشخیصش بسیار سخت تر است. در نوع خشک علائم اب اوردگی و تورم شکم معمولا دیده نمی شود و این نوع بیشتر در گربه های مسن تر ایجاد می شود.

متاسفانه FIP درمان ندارد و تنها با بعضی از روش ها و دارو ها میتوان تا حدود کمی طول عمر گربه را افزایش داد.

توصیه می شود که از نگهداری بیش از 5 گربه در یک محل پرهیز نموده و درصورت مشاهده متورم شدن بدون علت شکم به همرا بی اشتهایی و ضعف، گربه را حتما به دامپزشک ببرید. بسیاری از بیماری هایی که علائم گنگ و نامشخص دارند و علت اصلی تشخیص داده نمی شوند، می تواند FIP باشد.

تشخیص این بیماری بسیار سخت است و کیت های موجود در بازار برای تشخیص این بیماری فقط می تواند وجود نوع بی آزار کروناویروس در گربه را نشان دهند.

این کیت ها قابلیت تفریق نوع بی آزار کرونا ویروس که موجب اسهال خفیف می شود را از نوع مهلک که موجب FIP می شود ندارند، بنابراین مثبت بودن کیت های موجود دربازار نمی تواند نشان دهنده ابتلا به FIP بیماری باشد.

تشخیص قطعی بر اساس برخی تغییرات در پارامترهای خون و آنالیز مایع شکمی و همچنین بیوپسی برخی از احشاء انجام می گردد.

شیوع تب کنگو، ضعف دامپزشکی یا وزارت بهداشت؟

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: ضعف عملکرد سازمان دامپزشکی موجب شیوع تب کریمه کنگو شده است! 

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: ضعف عملکرد سازمان دامپزشکی موجب شیوع بیماری تب کریمه کنگو شده و تنها راه کنترل این بیماری اطلاع رسانی به مردم و کنترل مرزهاست.

«دکتر سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی» در رابطه با شیوع نگران کننده بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (بیماری مشترک انسان و احشام) گفت: آنگونه که گزارش های موثق و آمار نشان می دهد، شیوع بیماری تب کریمه کنگو به گونه ای است که در دو سال گذشته در مجموع بیشتر شده و یک سیر صعودی را طی کرده است که همین آمار به تنهایی جای نگرانی دارد و سوالات زیادی را به ذهن متبادر می کند که چرا باید بیماری تب کنگو ناشناخته ای این اندازه آمار مرگ و میر داشته باشد؟ وی در ادامه تصریح کرد: باید مراقبت های بهداشتی در حوزه دام بیشتر شود. چرا که کنترل دام که در این بازه زمانی در کشور ما کاهش پیدا کرده، راه های مختلفی را برای ورود غیر قانونی دام پیش پای قاچاقچیان دام گذاشته است. عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: منظور از کنترل دام در این بحث کنترل در تمام بخش هاست. یعنی از ورود و خروج دام از مرزهای کشور گرفته تا بحث پرورش و ذبح و فروش دام  و سایر اموراتی که به مقوله پرورش دام مربوط می شود. . وی در بخش دیگری از این گفتگو خاطر نشان کرد: در کنار تمام کاستی ها فقدان موارد پیشگیرانه ای همچون واکسیناسیون دام ها و افرادی که بنا به وضعیت شغلی خود با دام سر و کار دارند مانند دامداران، فروشندگان و خریداران دام، مردم روستایی و... هم بخشی از دلایل افزایش بیماری تب کریمه کنگو است. الزام در قرنطینه سازی و واکسیناسیون دام های زنده قاضی زاده در تشریح مقوله ای دیگر از این بحث عنوان کرد: یکی از مهمترین اقداماتی که در زمینه کنترل بیماری های مشترک بین انسان و احشام صورت می گرفت توسط سازمان دامپزشکی کشور اجرایی و عملیاتی می شد. مثلا این سازمان مقولاتی چون قرنطینه سازی و واکسیناسیون دام های زنده را که دو مبحث بسیار مهم و پیشگیرانه در حوزه مقابله با شیوع بیماری هایی چون تب کریمه کنگو و تب مالت و ... است را به انجام می رساند و به همین واسطه از انتشار برخی از این بیماریها جلوگیری می کرد.     ضعف عملکرد سازمان دامپزشکی کشور  نماینده مردم مشهد و کلات در ادامه اظهار داشت: با وجود آنچه که گفته شد به نظر می رسد که هم سازمان دامپزشکی کشور و هم قرنطینه های این سازمان تضعیف شده اند و به واسطه تضعیف این سازمان و موارد پیشگیرانه ای چون تضعیف قرنطینه ها، بیماری هایی چون تب کریمه کنگو انتشار یافته و با در پیش گرفتن رویه جاری در این سازمان هر روز خطر ابتلای افراد دیگری وجود دارد. ورود تعمدی دام های بیمار، شایعه یا واقعیت؟ وی در پاسخ به این سوال که برخی از شنیده های غیر موثق حاکی از ورود تعمدی دام های بیمار در جریان قاچاق دام در مقابل خروج دام های ارزشمند از کشور است که انتشار بیماری تب کریمه کنگو از مصداق های عینی این ادعاست، با این وجود نظر شما چیست، توضیح داد: بالاخره سازمان دامپزشکی مسئول دیده بانی است؛ حالا شیوع این بیماری چه برنامه ریزی شده و از پیش تعیین شده باشد و یا کاملا اتفاقی و سهوی، مهم نیست، بلکه مهم اتفاقی است که در حال حاضر برخی از هموطنان را تهدید می کند و موضوع تعمدی بودن یا نبودن در بخش دیگر اهمیت و به ارگان های دیگر مربوط می شود.    رد پای ورود دام از طریق مرزهای کوهستانی نماینده مردم مشهد اضافه کرد: در هر صورت نیروهای سازمان دامپزشکی باید در مناطق مرزی به ویژه در مناطقی از مرزهای کشورمان که بافت کوهستانی دارد و امکان قاچاق و ورود بدون مجوز دام برای سودجویان مهیاست، رد پای ورود دام از طریق قاچاق را دنبال کنند، چرا که دام زنده وارداتی باید به طور ویژه و همراه با نگرانی کنترل شود. چرا که همواره احتمال ابتلای بخش اعظمی از مردم به واسطه قاچاق دام و مصرف گوشت و محصولاتی که از این طریق به سفره مردم می رسد، از این ناحیه وجود دارد. پس می بینید که این وظیفه وظیفه بسیار سنگینی است که مستقیما به سلامتی جامعه مربوط می شود و کوچکترین اهمال در این زمینه می تواند سلامت جامعه را مورد هجمه قرار دهد و تبعات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. ورود تنها یک دام زنده می تواند فاجعه آفرین باشد قاضی زاده در بخش دیگری از سخنانش افزود: در بحث بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات ریزبینی های خاصی وجود دارد که در این زمینه هم باید اعمال شود، چرا که تنها یک دام زنده می تواند فاجعه ای رقم بزند که خسارات مالی و جانی زیادی را به جامعه تحمیل کند. وی ادامه داد: مثلا در بحث آنفلوانزای پرندگان می بینید که یک پرنده مهاجر بیماری را با خود به نقطه ای می برد که امکان قرنطینه و بازرسی وجود ندارد و یک پرنده با پرواز خود یک بیماری را منتقل می کند. اما راهکارهای خود را دارد که اگر در اجرای این راهکارها کوتاهی شود فاجعه آفرین خواهد بود. با این وجود در بحث قاچاق یا واردات و صادرات دام زنده هم باید قرنطینه سازی با وسواس انجام شود که متاسفانه این اقدام صورت نگرفته و انتشار بیماری تب کریمه کنگو هم به این واسطه بوده است. این نماینده عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی خاطر نشان کرد: در زمینه بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات واقعیت هایی موجود است که قابل انتقال به هم هستند که در کشورهایی با نظام بهداشتی قدرتمند با تمام قوا از مرزهای خود مراقبت می کنند که کوچکترین و کمترین احتمال ورود بیماری ها را به کشور خود از بین ببرند. باید پرسید حالا چه کنیم؟ قاضی زاده در توضیحات خود به الزامی دیگر اشاره کرد و گفت: حالا که به هر دلیلی بیماری تب کریمه کنگو منتشر شده و در بخش اول که قرنطینه سازی و مقابله بوده اهمال صورت گرفته و چنین وضعی پیش آمده، باید دست کم مرحله بعدی را دست انجام داد. یعنی مرحله ای که این سوال مطرح می شود که چه باید بکنیم؟ وی ادامه داد: حالا که به صورت لوکال منطقه ای درگیر بیماری های مشترک بین انسان و حیوان شده، باید حیوانات و پرندگان بیمار و مبتلا سریعا و در اولین فرصت نابود و امحا شوند. بعد از آن نقاط آلوده پاکسازی شود که امکان شیوع مجدد بیماری ها از بین برود و سرایت بیماری به سایر نقاط رخ ندهد. افزایش مرگ و میرها به دلیل ضعف عملکرد یک سازمان! وی در ادامه اظهار داشت: بیماری تب کریمه کنگو بیماری ناشناخته ای نبوده و سالهاست که این بیماری و شیوه های درمان و مقابله با آن کشف شده است اما متاسفانه مشکل ضعیف عمل کردن یک سازمان که در زمینه ورود دام زنده ضعیف عمل کرده، آمار مرگ و میرهای ناشی از بیماری تب کریمه کنگو را به شدت افزایش داده است. آموزش به مردم، دیگر خان گذر از هفت خوان قاضی زاده در پاسخ به این سوال که با وجود شرایط حال حاضر چه اقداماتی می تواند از شیوع بیشتر بیماری جلوگیری به عمل آورد، گفت: گذشته از بحث قرنطینه سازی و جدا سازی دام های بیمار و پاکسازی محیط که باید برای مقابله با ورود دام های بیمار دیگر و شیوه و سرایت مجدد این بیماری باید صورت بگیرد، مهمترین فاکتور در این برهه زمانی هشدار و آموزش به مردم از طریق رسانه هاست. مردم به ویژه مردم روستایی و افرادی که با دام سر و کار دارند، باید علائم بیماری تب کریمه کنگو را بشناسند و از ذبح دام آلوده جلوگیری کنند. با کشتار خارج از کشتارگاه برخورد قهری شود ذبح باید در کشتارگاه های رسمی و زیر نظر دامپزشک و سازمان دامپزشکی اتفاق بیفتد که احتمال وجود بیماری به کمترین حد ممکن برسد. چرا که اگر کشتار های ما تماما بصورت صنعتی اتفاق بیفتد و مردم علائم دام بیمار را بشناسند و از دام های بیمار دوری کنند یا آنها را امحا و معدوم کنند شیوع بیمارهای مورد بحث مانند بیماری تب کریمه کنگو هرگز اتفاق نمی افتد. بنابراین در این روزها دامپزشکی باید با تمام قدرت از ذبح دام به شیوه سنتی جلوگیری به عمل آورد و با این شیوه که در برخی از قصابی ها صورت می گیرد، برخوردی قهری کند و کشتار را تنها منوط به کشتار علمی و زیر نظر سازمان دامپزشکی نماید. 

 پی‌نوشت: متاسفانه این عضو محترم کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درخصوص ضرورت تخصیص بخشی از اعتبارات چند هزار میلیارد تومانی طرح تحول نظام سلامت به سازمان دامپزشکی کشور برای انجام وظایف مورد اشاره، کلمه‌ای به زبان نیاورد و تنها وظایف مغفول این سازمان را گوشزد نمود!!!  وقتی ادارات دامپزشکی بسیاری از نقاط مختلف کشور از حداقل اعتبارات لازم برای خرید سموم و مبارزه با ناقلین این بیماری برخوردار نیستند، چگونه می‌توان انتظار داشت با دست خالی با این بیماری مبارزه کرد و در نهایت با وجود تلاش شبانه‌روزی کارکنان دامپزشکی، مقصر اصلی شیوع این بیماری در کشور را دامپزشکی دانست؟!

تلف شدن 7 توله ببر در باغ وحش مشهد

7 توله ببر از ابتدای امسال در باغ وحش مشهد تلف شده‌اند و هنوز دلایل این مسئله مشخص نیست.

حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست در نشست خبری درباره تلف شدن ۷ ببر در باغ وحش مشهد و وضعیت نابسامان باغ وحش‌ها در کشور گفت: باغ وحش‌ها تحت نظارت سازمان محیط زیست نیستند بلکه استاندارد‌های آن‌ها زیر نظر سازمان محیط زیست است. تا حدود ۵ سال پیش ۷۰ درصد باغ وحش‌ها نه استاندارد بودند و نه مجوز داشتند از آن زمان برنامه برای ساماندهی آن‌ها آماده شد تا بتوانند مجوز بگیرند. بخش عمده‌ای از باغ وحش‌های کشور به استاندارد‌ها پایبند هستند. وی با اشاره به تلف شدن ۷ ببر در باغ وحش مشهد افزود: تلفات همیشه در نوزادان ببر‌ها وجود دارد، ولی امسال نیز باز متوجه شدیم که ۷ توله ببر در باغ وحش مشهد تلف شده اند که علت این امر در دست بررسی است.

ظهرابی همچنین درباره شیر ایرانی در باغ وحش ارم گفت: این باغ وحش تحت استاندارد‌های حفاظت از گونه‌های در معرض انقراض شیر را وارد کشور کرده است. ولی ما در سازمان هم اکنون برنامه‌ای برای تکثیر در اسارت نداریم، ولی در سال‌های آینده امکان سنجی و احیای برخی زیستگاه‌ها برای تکثیر گونه‌های در معرض انقراض گربه سانان را در دست داریم.

 وی درباره احداث باغ پرندگان در لویزان تصریح کرد: قرار شده یک باغ پرندگان در منطقه لویزان ایجاد شود. مسلما اداره کل محیط زیست استان تهران نظارت کافی بر این مرکز خواهد داشت و تنها گونه‌هایی به این مرکز منتقل می‌شود که سازمان محیط زیست مجوز آن‌ها را بدهد.

 او همچنین در مورد ساخت دلفیناریوم در منطقه آزاد انزلی تصریح کرد: هنوز هیچ درخواستی برای ایجاد دلفیناریوم در منطقه آزاد انزلی به سازمان محیط زیست ارسال نشده است. البته در شورای عالی مناطق آزاد این موضوع را مطرح کرده‌ایم که برای چنین پروژه‌هایی حتما مجوز سازمان محیط زیست را بگیرند.  

وی در مورد باغ وحش هویزه اظهار کرد: باغ وحش هویزه یک باغ وحش کوچک است که برخی گونه‌های آن با دمای خوزستان سازگاری ندارد. دستورات لازم صادر شده که اقدامات لازم برای مدیریت این باغ وحش صورت گیرد.

 معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست همچنین در مورد قاچاق حیوانات با بیان اینکه بعد از مواد مخدر قاچاق حیوانات پرسودترین قاچاق دنیا است، گفت: همیشه این مشکل وجود داشته، اما اصلاح برخی ساختار‌ها در سازمان محیط زیست می‌تواند قاچاق گونه‌های حیات وحش را کاهش دهد. برای مثال افزایش جرایم حمل و نقل و شکار و همچنین افزایش خسارات حیات وحش در سازمان محیط زیست انجام شده و همچنین اخیرا موضوع قاچاق حیوانات و مدیریت فضای مجازی با فرمانده نیروی انتظامی مطرح و قرار شده تفاهم‌نامه‌ای در این زمینه منعقد شود.