آشنایی با نژاد اسب مورگان

اسب نژاد مورگان اولین نژاد اسبی است که در آمریکا به ثبت رسیده است.

نژاد اسب مورگان از یک نریان به نام “جاستین مورگان” (Justin Morgan) منشا گرفته است.

جاستین مورگان که در سال ۱۷۸۹ در ورمونت (راندولف) متولد شد، در ابتدا “فیگور” (Figure) نامیده می شد، اما بعد از اینکه صاحبش درگذشت، او را به نام صاحبش (جاستین مورگان، معلم و آهنگساز) نامگذاری کردند.

صاحب جدید این نریان که “رابرت ایوانز” نام داشت پی برد که این اسب کوچک با قد ۱۴ وجب می تواند بسیار سریع بدود و بارهای بسیار سنگین را بکشد و در این زمینه ها از اسب های دیگر جلوتر است.

به همین دلیل از او برای حمل و نقل بار، شخم زنی، جابجایی هیزم و از این قبیل امور استفاده می شد.

جاستین مورگان در طول زندگی خود در هر نوع مسابقات پرش یا حمل بار و … شرکت داده شد. و هرگز اسبی نتوانست او را شکست دهد.

زندگی این اسب اعجاب انگیز در سال ۱۸۲۱ وقتی ۳۲ ساله بود به علت لگد خوردن از یک اسب تربیت نشده به پایان رسید.

همه ی اسب های نژاد مورگان امروزی حاصل زاد و ولد سه پسر معروف جاستین مورگان به نام های “شرمن” (Sherman)، “وودبری” (Woodbury) و “بولراش” (Bullrush) هستند.

خود جاستین مورگان به احتمالا ترکیبی از نژاد پا کوتاه (تاتو) ویلزی و تروبرد بوده است.

اسب های نژاد سدلبرد، استانداردبرد و تنسی واکینگ همگی دارای خون مورگان هستند.

امروزه اسب های نژاد مورگان در فعالیت های سوارکاری، ارابه رانی و همچنین سواری تفریحی مورد استفاده قرار می گیرند. زمانی مورگان ها اسب رسمی ارتش آمریکا به شمار می آمدند.

معرفی اسب نژاد هانوورین

اسبهای هانووری یا هانوورین شناخته شده ترین اسبهای نژاد خونگرم اروپایی به شمار می روند و در ایالات متحده و همچنین در کل جهان به خوبی شناخته شده اند. اسب نژاد هانووری در رشته های پرش، درساژ و سه روزه عملکردی عالی دارد.

موفقیت هایی که این نوع اسب در رقابت ها به دست آورده است برتری او را به خوبی ثابت می کند. در المپیک سال 1992، 13 مدال به اسب های نژاد هانووری تعلق گرفت و 4 عنوان قهرمانی پی در پی پرورش اسب جهان همراه با پنج مدال طلا، یک نقره و دو برنز در مسابقات درساژ و پرش نمایشی در المپیک سال 1996 جایگاه این اسبها را هر چه بیشتر نشان داد.

انجمن اسب هانوورین آمریکا در سال 1978 شکل گرفت.

تاریخچه و خصوصیات اسب نژاد هانوورین

تاریخچه اسب نژاد هانووری

این نژاد از ایالت Lower Saxony واقع در شمال آلمان نشات گرفته است که پادشاهی سابق هانووری در آن وجود داشت.

در آنجا یک صنعت پر رونق پرورش اسب در شهر سل (Celle) به مدت تقریبا 300 سال وجود داشت. با اینکه نژادنامه اسب هانووری رسما از سال 1888 آغاز شد، اما نسب نامه های دقیق از سالهای سده 1700 میلادی نگه داشته شده بود.

در اصل تولید نژاد هانووری از آنجا آغاز شد که اسب نژاد تروبرد با مادیان هولشتاینر یا هولستینر (Holsteiner) جفت شد تا اسب هایی با خصوصیات بهتر برای استفاده های نظامی و مزرعه داری تولید شود. اما در سده ی گذشته، برنامه های تولید نژاد هانووری به سمت تامین نیاز به اسب هایی ورزشی برای سوارکاری سوق یافته است که باعث شد نژادهای مناسب دیگر اسب نیز به این برنامه وارد شوند. اسب نژاد هانووری مدرن حاصل کار این برنامه ها است.

ویژگی های اسب نژاد هانووری

شیوه راه رفتن اسب نژاد هانووری بسیار با انعطاف است و به طرزی نرم گام بر می دارد، یورتمه رفتن او حالت شناوری دارد، و در هنگام تاخت حرکتش سریع، منظم و ریتم دار است. شاید به همین دلیل باشد که این نوع اسب را برای درساژ بسیار مناسب می دانند. قد اسب هانووری به 15.3 تا 16.2 وجب می رسد. این اسب ها اسبهایی قدرتمند و ورزشی هستند و رفتاری کاملا آرام و متعادل دارند.

مشخصات جسمانی اسب نژاد هانووری

پشت قوی ،بدن و اندام زیبا،جنبش های ورزشی سبک و زیبا. بسیار مناسب جهت درساژ.

به رنگ های شابلوطی، قهوه ای، سیاه ،سفید و خاکستری وجود دارند.

مشخصات اخلاقی

مهربان و باهوش هستند و یه آسانی به تربیت و تعلیم پاسخ می دهند.اغلب دارای خلق و خوی ثابت هستند

اسب نژاد اندلوسی یا اندلوزین

اسب آندلوسی که به عنوان  اسب خالص اسپانیایی یا PRE (پورا راسا اسپانیولا) شناخته می شود نژادی از اسب است که در ایبرین پنینسولا پرورش یافته است. اجداد این اسب هزاران سال در ایبرین پنینسولا وجود داشتند.

اسب اندلوسی از قرن پانزدهم به عنوان یک نژاد خاص شناخته می شد، و ترکیب ظاهری آن با گذشت قرن ها تغییر زیادی نکرده است.

مهارت و توانایی اسب نژاد آندلوسی به عنوان اسب جنگی در طول تاریخ مشهور بوده و این نوع اسب همواره مورد توجه اشراف و نجیب زادگان قرار گرفته است. پادشاهان سراسر اروپا از اسب اسپانیایی برای سواری وو نگهداری استفاده می کردند و دولت اسپانیا از این اسب به عنوان ابزاری دیپلماتیک بهره می برد. در قرن نوزدهم میلادی تعداد این اسب ها به علت جنگ، بیماری و آمیزش با اسب های نژادهای دیگر به میزان چشمگیری کاهش پیدا کرد، و با اینکه در اواخر قرن نوزده تلاش هایی برای بازیابی این نژاد صورت گرفت اما این روند کاهشی تا اوایل قرن بیستم ادامه یافت. صادرات اسب آندلوسی تا دهه 1960 ممنوع شد، اما از آن زمان به بعد این نژاد در سراسر جهان گسترش یافت – اگرچه تعداد جمعیت این اسب هنوز محدود است. در سال 2003 بیش از 75000 راس اسب آندلوسی زنده در کل جهان به ثبت رسیده است.

اسب آندلوسی یال و دم پرپشت، بلند، محکم و ضخیم و در عین حال زیبا و با شکوهی دارد. رنگ غالب این نوع اسب خاکستری است، اگرچه به رنگ های متعدد دیگری هم دیده می شود. اسبهای آندلوسی به داشتن هوش زیاد، حساسیت فوق العاده و تعلیم پذیری معروفند. اسب های مختلفی تحت عنوان آندلوسی یا PRE با هم رقابت می کنند، اما از نظر تعریف نژاد آندلوسی و PRE، خلوص نژادی و مشروعیت مالکیت نسب نامه با هم تفاوت دارند. حداقل یک پرونده قضایی از سال 2010 برای تعیین مالکیت نژادنامه PRE اسپانیایی در حال فعالیت است.

اسب اندلوسی ارتباط نزدیکی با اسبهای لوسیتانوی پرتغالی دارد، و برای تولید بسیاری از نژادهای دیگر نیز، به ویژه در اروپا و آمریکا، مورد استفاده قرار گرفته است. نژادهایی که اجداد اندلوسی دارند شامل بسیاری از اسب های خونگرم اروپا و همچنین نژادهای نیمکره غربی مثل آزتک می باشند.

اسب نژاد اندلوسی در طول قرن های رشد و پرورش به خاطر قدرت و بنیه خوبش مورد توجه بوده است. این اسب ها در ابتدا برای درساژ کلاسیک، درایوینگ، گاوبازی، و کار مورد استفاده قرار می گرفتند. اسب های اندلوسی امروزی برای فعالیت های متعدد سوارکاری از جمله درساژ، پرش نمایشی و درایوینگ مورداستفاده قرار می گیرند. از این اسب به وفور در فیلم های سینمایی و به ویژه در عکس های تاریخی استفاده می شود و در آثار حماسی تخیلی نیز آنها را زیاد می بینیم.

ویژگی های اسب اندلوسی

اسبهای آندلوزین یا اندلوسی با قد بین 157 تا 168 سانتی متر اسبهایی زیبا با ترکیبی قدرتمند هستند. سر اسب اندلوسی طول متوسط و نیمرخی تقریبا صاف با اندکی برآمدگی دارد. نیمرخ های بیش از حد محدب و مقعر در مورد این نژاد مقبول نیست و در نمایشگاه های نژادهای اسب به عنوان یک نکته منفی در نظر گرفته می شود. گردن اسب اندلوسی بلند و پهن است و به سر کتف خوش تراشی ختم می شود. اسب اندلوسی سینه پهن، پشت کوتاه، ران های پهن و قدرتمند، و کفل کاملا گرد دارد. پاهای این نوع اسب معمولا تمیز است و احتمال وجود عیب و ایراد یا آسیب در ناحیه پاهایش نادر است. دم و یال اسب اندلوسی پرپشت و بلند است، اگرچه پاهایش موی اضافی ندارد. اسب های اندلوسی غالبا رام و مطیع اما در عین حال باهوش و حساس هستند. وقتی با احترام با آنها رفتار شود، سریع یاد می گیرند، به خوبی واکنش می دهند وهمکاری خوبی با انسان دارند.

وقتی برای اولین بار اسب اندلوسی پرورش داده شد بیشتر رنگ های معمول اسب در آن دیده می شد، از جمله حالت خالدار. اما امروزه حدود 80 درصد اسب های اندلوسی به رنگ خاکستری هستند. از 20 درصد باقیمانده، تقریبا 15 درصد کهر و 5 درصد مشکی، سمند، پالومینو (طلایی) یا کرنگ هستند. رنگ های دیگر مثل برنزه یال و دم مشکی (buckskin)، صدفی، یا بور (بدن کرم رنگ با پوست صورتی و چشمان آبی یا توسی) در اندلوسی ها به ندرت روی می دهد، اما رنگ هایی است که برای مرکز بین المللی اسب اندولزین و لوسیتانو مورد قبول است.

حرکات اسب اندلوسی وسیع، بلند، وزین و آهنگین و هماهنگ بوده، و حرکت رو به جلو و دایره وار کامل او با هم در تعادل است. استانداردهای ثبت این نژاد اسب، بلند نکردن کامل دست و پا، آهنگ نامنظم حرکات، و گوشه رفتن های اضافی (حرکات جانبی پاها از ناحیه زانو به پایین) را در مورد این نژاد مورد قبول نمی داند. اسب های اندلوسی به خاطر چابکی و سرعت یادگیری حرکات دشوار مثل مجموعه های حرکتی پیشرفته یا گرداندن کفل معروفند.

یک مطالعه در سال 2001 به مقایسه ویژگی های حرکتی اسب های اندلوسی، عرب و انگلو عرب در حالت یورتمه پرداخت. در این مطالعه معلوم شد که اسب های اندلوسی حرکت اُورترک را کمتر بکار می برند (میزان کمتر قرار گرفتن پای پشت در جلوی جای سم پای جلو) اما انعطاف بیشتری در مفاصل هر دو پای پشت و جلو نشان می دهند، و حرکات آنها با نحوه راه رفتن بلند و با وقار مخصوص این نژاد همخوانی دارد. مولفین این مطالعه اینگونه نظر دادند که این نحوه حرکت در حالت یورتمه اسب های این نژاد می تواند در موفقیت آنها به عنوان یک اسب مخصوص سوارکاری و درساژ تاثیرگذار باشد.

تاریخچه نژاد اسب اندلوسی

پرورش اولیه

“نجیب ترین اسب جهان، زیباترین اسبی که می تواند وجود داشته باشد. روحیه ای قوی و شوق فراوان دارد و بسیار مطیع است؛ باوقارترین یورتمه و بهترین حرکات را در یورتمه دارد، چهار نعلش شکوهمندترین است، و دوست داشتنی ترین و آرام ترین اسبهاست؛ مناسب ترین اسب برای یک پادشاه در روزهای شادی اش.

ویلیام کاوندیش، دوک نیوکاسل، 1667

نژاد اسب اندلوسی از اسب های ایبری اسپانیا و پرتغال به وجود آمده است و نامش از محل نشات گرفتن این نژاد، ناحیه اسپانیایی اندالوزیا (اندلوس)، برگرفته شده است. نقاشی های غارها نشان می دهد در منطقه ایبرین پنینسولا از 20000 تا 30000 سال قبل از میلاد اسب وجود داشته است. با اینکه رای دو آندرید، تاریخ شناس پرتغالی، این فرضیه را مطرح کرد که نژاد باستانی سورایا از اجداد نژادهای ایبریایی جنوبی و از جمله اسب اندلوسی بوده است، اما مطالعات ژنتیک با استفاده از DNA میتوکندری نشان می دهد اسب سورایا بخشی از شاخه ژنتیک است که از بیشتر نژادهای ایبریایی کاملا مجزاست.

در طول تاریخ نژادهای اسب ایبریایی تحت تاثیر افراد و فرهنگ های بسیار متنوعی قرار گرفته اند که منطقه اسپانیا را به اشغال درآورده بودند، از جمله اقوام سلت، قرطاجیان (حوالی تونس)، رومیان، قبیله های مختلف آلمانی و مغربی ها. اسب ایبرین از زمانهای قدیم (450 سال قبل از میلاد) به عنوان یک اسب جنگی توانمند شناخته می شد. بررسی هایی که روی DNA میتوکندری اسب اندلوسی امروزی ایبرین پنینسولا و اسب بارب آفریقای شمالی انجام شد شواهد متقاعد کننده ای مبنی بر این ارائه کرد که هردو نژاد از تنگه جبل الطارق عبور کرده اند و برای پرورش اسب ا هم آمیخته شده اند که باعث شده بر خط خونی یکدیگر تاثیر بگذارند. بنابراین نژاد اندلوسی می تواند اولین اسب “خونگرم” (warmblood) اروپایی بوده باشد؛ ترکیبی از اسب های سنگین اروپایی و اسب های سبکتر شرقی. بعضی از قدیمی ترین نسب نامه های تاریخ ثبت شده اروپا توسط راهبان کارتوزین حفظ شد که قرن 13 میلادی آغاز آن است. از آنجا که این راهبان می توانستند بخوانند و بنویسند، و بنابراین قادر بودند اطلاعات دقیقی را حفظ کنند، بعضی از نجیب زادگان – به ویژه در اسپانیا – مسئولیت پرورش اسب را به آنها می دادند. مزارع پرورش اسب اندلوسی در اواخر قرن 15 میلادی در صومعه های کارتوزین در شهرهای شری (شهری قدیمی در اندلوس)، سویل و کازلا شکل گرفت.

کارتوزی ها در اندلوس با استفاده از اسب های اصیل ژن اسپانیایی، اسب هایی قدرتمند و سنگین برای حکومت کاستیل تولید کردند. تا قرن 15 میلادی اسب اندلوسی تبدیل به یک نژاد مجزا شد، و برای تولید نژادهای دیگر اسب مورد استفاده قرار می گرفت. این اسب ها برای استفاده سواره نظام نیز مورد توجه ویژه بودند. با اینکه در قرن های 16 و 17 میلادی اسب های اسپانیایی هنوز به شکل نهایی اسب اندلوسی امروزی نرسیده بودند، ویلیام کاوندیش، دوک نیوکاسل، اسب اسپانیایی اندلس را “شاهزاده” دنیای اسب ها نامید، و اعلام کرد که این اسب ها “به طرز تکان دهنده ای باهوشند”. اسب ایبریایی تبدیل به “اسب سلطنتی اروپا” شد و در بسیاری از دربارها و آکادمی های سوارکاری، از جمله موسسات اتریش، ایتالیا، فرانسه و آلمان دیده می شد. در آغاز قرن 16 میلادی، در دوره های چارلز پنجم (1500-1558) و فیلیپ دوم (1556-1581)، اسب های اسپانیایی بهترین اسب های جهان دانسته می شدند. حتی در اسپانیا اسب های با کیفیت عمدتا تحت مالکیت طبقه ثروتمندان بودند. در طول قرن شانزدهم تورم و افزایش نیاز به اسبهای کاری و نظامی باعث شد قیمت اسب ها تا حد زیادی بالا رود. اسب های اندلوسی که همیشه گران قیمت بود حتی از این هم گران تر شد، و اغلب پیدا کردن اسب این نژاد برای خرید به هر قیمتی ناممکن بود.

انتشار نژاد اسب اندلوزین

دولت اسپانیا اسب های اسپانیایی را به عنوان ابزاری دیپلماتک نیز در حد گسترده پرورش و انتشار داد، که هم اسب ها و هم حقوق صادرات را برای شهروندان نظر کرده و همچنین برای دیگر اعضای سلطنتی به همراه داشت. در آغاز قرن 15 میلادی، اسب اسپانیایی در حد وسیعی در سرتاسر منطقه مدیترانه انتشار پیدا کرد و در کشورهای اروپای شمالی شناخته شد، اگرچه در آنجا داشتن این نوع اسب نامعمول تر و پرهزینه تر بود. با گذشت زمان پادشاهان سراسر اروپا، از جمله تک تک پادشاهان فرانسه از فرانسیس اول تا لویی شانزدهم، پرتره هایی سوار بر اسب های نوع اسپانیایی از خود تهیه کردند. پادشاهان فرانسه، از جمله لویی سیزدهم و لویی چهاردهم، علاقه خاصی به اسب اسپانیایی داشتند؛ مسئول اصطبل هنری چهارم، سالمون دو لا برو، در سال 1600 گفت: “من از میان بهترین اسبها مقام برتر را به اسب اسپانیایی می دهم، چون این اسب زیبا ترین، نجیب ترین، با وقارترین و جسورترین اسبهاست.”

در قرن 12 میلادی واردات اسب های جنگی از اسپانیا و پرتغال به انگلستان آغاز شد، و این واردات تا قرن پانزدهم ادامه داشت. تا سال 1576، اسب های اسپانیایی یک سوم اسب های پرورشی سلطنتی انگلیس را در مالمزبری و تاتبری تشکیل می دادند. قرن 17 میلادی اوج محبوبیت اسب های اسپانیایی در انگلستان بود؛ زمانی که اسب ها به صورت آزاد از اسپانیا وارد می شدند و تبادل آنها بین خانواده های سلطنتی به عنوان هدایا معمول بود. با پیدایش نژاد اسب توبرد، پس از نیمه دوم قرن 18 میلادی علاقه مردم به اسب اسپانیایی کاهش پیدا کرد. فاتحان اسپانیایی قرن شانزدهم اسب اسپانیایی سوار می شدند، به ویژه اسبایی که متعلق به اندلوس بودند، و اسب های اندلوسی امروزی از همین نژاد اصیل نشات گرفته اند. آغاز قرن 16 (سال 1500 میلادی) اسب های اسپانیایی در مزارع پرورش اسب سانتو دومینگو وجود داشتند، و این سرآغاز تولید نژادهایی از اسب اسپانیایی بود که در آمریکای شمالی و جنوبی وجود دارند. بسیاری از کاوشگران اسپانیایی قرن 16 به بعد، اسب های اسپانیایی را برای استفاده به عنوان اسب جنگی و بعدها نیز برای پرورش اسب با خود همراه می کردند. تا سال 1642، اسب اسپانیایی به اصطبل های شاهزاده جورج راکوزی ترنسیلوانیایی در مولداویا رسید.

نژاد اسب اصیل خوزستان

نژاد اسبی که در منطقه بین النهرین می زیست و به اسب ( اصیل ) معروف شد ، در خارج از این منطقه با نام اسب ( عرب ) شناخته می شود ، این اسب قدیمی ترین موجود اسب در جهان است .

نژاد اصیلی که به علت دارا بودن ویژگیهای جرات  استقامت ، هوش ، سرعت و نجابت از زمان جنگلهای صلیبی در کشورهای غربی مورد توجه قرار گرفته است.

خصوصیات اندام شناسی اسب عرب ایران :

معمولاً وضعیت اندام شناسی ،یک اسب در سه بخش سر ، بدن و یال و دم و اندام حرکتی مورد بررسی قرار می گیرد . قد اسب عرب را از سطح زمین تا مرتفع ترین ناحیه جدوگاه 142 تا 149 سانتی متر و گاهی حدود 145 سانتی متر مطرح کرده اند.

الف ) مشخصات سر :

پیشانی : معمولاً عریض ، مسطح و یا کمی برجسته است .

روی بینی : در اسبهایی که قسمت وسط بینی در مقطع طولی و نمای عرضی ، عرض کمی داشته باشد آن را جمع می نامند که برخی نویسندگان این ویژگی را در اسب عرب مطرح می کنند ولی یکی از ویژگیهای اسب عرب در این ناحیه مقداری فرورفتگی در سطح طولی است و گاهی اوقات هم صاف دیده می شود ، روی بینی اسب خوزستان عمدتاً صاف است .

 انتهای بینی و منحزین : در اسب عرب انتهای بینی به طور واضح برجسته می باشد و و منحزین کاملاً گشاد و ناصاف می باشد .

گوش : معمولاً گوشهای اسب عرب کوچک هستند . گوش اسب عرب از ترکمن کوچکتر است .

چشم : یکی از ویژگیهای بارز اسب عرب چشمهای زیبای آن هستند که جذابیت و زیبائی خاصی به چهره آن می بخشند ولی به طور کلی چشمهای اسب عرب درشت ، گرد و معمولاً حدقه برجسته دارند که برجستگی حدقه در چشمان اسب عرب از ویژگیهای شاخص آن است .

گونه : گونه در اسب عرب مشخص است . معمولاً دارای سطحی گرد است .

لبها : باریک و متناسب است و زیبائی خاص به چهره می دهد .

به طور کلی اگر بخواهیم از اختصاصات عمومی و ویژگیهای اختصاصی ناحیه سر در اسب عرب صحبت کنیم می توانیم بگوئیم که اسب عرب سری متناسب با بدن خود دارد که سر در ناحیه گونه ها عمق زیادی دارد و معمولاً در ناحیه پیشانی در حد فاصل چشمها برجستگی سپر مانندی به نام جبه دارد و در ناحیه لبها و پوزه کمی جمع تر می شود و کلاً سر فرمی مثلثی شکل پیدا می کند و در ناحیه دو فک تحتانی فضای وسیعی وجود دارد که در اسب خوب این فاصله منحصر به فرد است .

ب ) مشخصات بدن و یال و دم :

جدوگاه : معمولاً چون اسب عرب دارای اتصال قوی گردنی – سینه ای می باشد در نتیجه ارتفاع جدوگاه با گردن یکی شده و معمولاً جدوگاه مشخص در اسب عرب به چشم نمی خورد و بصورت پیوسته با گردن بلندی می یابد.

کمر : معمولاً زین گاه اسب عرب اندکی پائین تر از سطح کپل و جدوگاه می باشد که مقدار این پائین افتادگی کمر بسیار متناسب با بدن و خوش فرم است .

کپل : کپل اسب عرب یکی از ویژگیهای اندام شناسی آن است معمولاً اسب عرب دارای کپل گرد و کاملاً برجسته و بسیار خوش فرم است .

سینه : این ناحیه در اسب عرب هم در عرض و هم در طول عمق متناسبی دارد و به خاطر عرض زیاد و متناسب آن ناحیه با ناحیه شکم پیوسته به نظر میرسد . در هر صورت این عمق متناسب سینه به همراه منخرین گشاد و فاصله زیاد دو فک تحتانی ، شرایط تنفسی خوبی را برای این نژاد فراهم می سازد . در هر صورت سینه عریض و عضلانی از اختصاصات این نژاد می باشد .

شکم : در اسب عرب شکم به صورت مدور و استوانه ای در امتداد سینه قرار دارد .

یال و دم : یال و دم بلند و پرپشت در اسب عرب یکی از ویژگیهای بارز و شاخص این نژاد می باشد که زیبائی و جلوه زیادی به آن می بخشد . یکی از ویژگیهای اسب عرب بالا گرفتن دم در هنگام حرکت است .

ج ) اندامهای حرکتی :

از شاخص ترین ویژگیهای اندام حرکتی سم های سخت ، بزرگ و معمولاً مقطع گرد آنها است . همچنین دستها و پاها کاملاًعضلانی و قلم در اندامهای حرکتی جلو و عقب قطر متناسب و قوی دارند و هم چنین یکی از ویژگیهای اسب عرب وجود موهایی در پشت ناحیه بخلق است که به نام  Feather نامیده می شوند .

همچنین در مفصل خرگوشی (  Hock ) در اسب عرب خمیدگی نسبت به بقیه نژادها اندکی بیشتر است ) .

توضیح : یکی از ویژگیهای اسب عرب در مورد گردن آن است که معمولاً اسب عرب قوسی در ناحیه گردن دار دکه معمولاً به سر فرمی قوسی شکل یا قویی شکل می دهد که اصطلاحاً به آن  Mitbah می گویند .

تفاوت اساسی ساختار و ترکیب بدن اسب عرب با سایر اسبها

اسبهای دنیا دارای 18 دنده – 6 مهره کمری و 18 مهره دمی می باشند .

اما اسب عرب دارای 17 دنده – 5 مهره کمری و 16 مهره دمی می باشند .

این اختلاف، به تحرک زیاد و ناحیه دم حیوان کمک می کند . ناحیه پشت حیوان کوتاه و تا حدودی مقعر می باشد .

دست و پای قوی و بدن جمع و جور جزء صفات خوب اسب عرب است .

رنگ اسب عرب

 درباره رنگ نیز ممالک تولید کننده اولیه اسب عرب همانند بسیاری از نکات دیگر با یکدیگر هم عقیده هستند .

–در کتاب پرورش اسب اصیل عرب به قلم محمد علی پاشا چنین نوشته شده است ( مقاومت اسب کهر در برابر گرما و سرما بیش از دیگران است ) .

رنگ مورد علاقه

1-    اسب سیاه ، 2- کهر سیر ، 3- کرنگ سیر ، 4- کرنگ ، 5- سفید

 اسب سیاه چون کمیاب و پرخون تر است مخصوص بزرگان انتخاب می شده است . لازم به ذکر است رنگ سیاه رنگی مغلوب است لذا تولید رنگ سیاه مستلزم شجره سیاه پدر و مادر کره است . رنگ سفید رنگ غالب است .

 اسب کرنگ در سرعت شهرت داشته چون معمولاً خبر پیروزیها و فتحها را او می رسانده است .

تعلیم اسب عرب

 در خوزستان تا امروز غیر از مکانهایی که روشهای غربی در آنها اتخاذ شده ، تعلیم اسب جوان بصورت زیر انجام می شود :

بار اول در 18 ماهگی اسب جوان به طور مختصر و سبک سواری می دهد . معمولاً توسط بچه ، لخت یا با یک نمد و بدون دهنه با یک افسار معمولی و طناب .

–بیشتر اوقات بیش از مسافتی که باید برای نوشیدن آب طی کنند سواری نمی دهند . این عمل ممکن است روزی دو یا سه دفعه تکرار شود . معمولاً یک پسر بچه و گاهی یک دختر بچه عهده دار این کار می شود .اسبها به علت دستی بودن و تماس نزدیک با انسان کمتر شیطنت نشان می دهند .

–کار جدی تر در سن 2 تا 2 و نیم سال آغاز می گردد . حتی در این زمان نیز از دهنه و زین استفاده نمی شود . در عوض افسار زنجیر داری را به کار میبرند که دور آن نمدی برای جلوگیری از صدمه رسیدن به استخوان بینی می بندند و به جای دسته جلو از نوار پشمی استفاده می شود . حتی در این قسمت سواری بسیار ساده و شامل قدم رفتن طولانی و طولانی تر میباشد . این ورزش روزانه زیادتر می شود و چهار نعل شروع می شود .

–روش چهار نعل غیر از قدم ، تنها چیزی است که ازاسب انتظار دارند چون عرب اصلاً با حرکت یورتمه آشنا نیست .

 اسبهای اصیل خوزستان مسیرهای طولانی را با چهار نعل نرم مداوم طی می کنند .

 برای اینکه به اسب گردش به چپ و راست را آموزش دهند اغلب اوقات از یک چوب نسبتاً قطور که کمی بیش از نیم قد بلندی دارد استفاده می شود . سر این چوب را صلیب وار به اندازه 5 الی 10 سانت برش می دهند و آن را به دلیل صدایی که دو حرکت دارد ( تق تقه ) می نامند .

–در زمان استفاده با چوب ضربه ای ملایم به گردن اسب وارد می آورند و از طرف مقابل با بند پشمی او را هدایت می کنند تا به سمت چپ یا راست بپیچد برای اینکه به اسب تمرکز حواس دهند و قدم های او را بلندتر نمایند چوب را تکان می دهند . عربها کمتر از زین استفاده می کنند .

–یک تولید کننده با تجربه در صورتیکه بداند اجداد سیلمی اش در شجره نامه جزء اسبهای درجه یک بوده اند ، حتی اگر سیلمی قدری زشت باشد آن را نخواهد فروخت .

 به روایت خانم بلانت در ابتدا در غرب قد صحیح اسب عرب را 146 سانتیمتر می دانسته اند . در خوزستان اگر کمبود تغذیه اثر نگذاشته باشد اندازه معمول بین 148 تا 152 سانتیمتر است. البته بین تیره ها تفاوت قدی وجود دارد.

–معمولاً بلند قدترین اسبها از طایفه کهیلان هستند و لیکن حتی در یک طایفه نیز قدهای متفاوت یافت می شود .

اسب ترکمن

یکی از با ارزشترین نژاد های اسب ایران ، اسب ترکمن است ، این اسب در منطقه شمال شرقی ایران در حاشیه شرقی دریاچه خزر توسط تراکمه پرورش می یافتند.

قابلیتهای متمایز کننده اسب ترکمن که این نژاد را در مقایسه با سایر اسبهای دنیا متفاوت جلوه می دهد ، توانایی این اسب در جهت شرکت در مسابقات پرش ، سه روزه و حتی استقامت و کسب موفقیتهای چشمگیر در این مسابقات می باشد.

بقایای اسبهای ترکمن به چهار صد سال قبل از میلاد به مدفن کشته شدگان سکایی ها برمیگردد، که همانند اسب های دونده امروزی ایران ، باجل و نمد پوشانده می شدند و عقیده بر آن بود که اسب ها پس از مرگ ، همراه خادمین خود به آسمان ها خواهند رفت ، بنابراین اسب های ترکمن همراه با صاحبان و خدمت گزاران خود دفن می شدند.

هم اکنون اسب های ترکمن در ترکمنستان، جنوب قزاقستان و شمال قفقاز و ایران یافت می شوند. ترکمنها بر حسب شرایط منطقه ای و جغرافیایی به سه طایفه ی اصلی به نام های گوگلان ، یموت و تکه ها تقسیم گشته اند که هر یک دارای زیر شاخه هایی می باشند. نام گذاری تیره های اسب های ترکمن داشتن اسب های گران بهای گوگلانی و جرجانی (گرگانی) به خود می بالید.

شاردن در سیاحت نامه خود می گوید: اسب های ایرانی بهترین و زیباترین اسب های مشرق زمین بوده و از نظر قد، بلند تر از اسب های سواری انگلیسی است . محل پرورش اسب های ترکمنی که یکی از نژادهای معروف جهان است ترکستان روس و ترکمن صحرای ایران می باشد.

از مهم ترین خصوصیات اسب ترکمن مقاومت به راهپیمایی های طولانی ، تحمل گرما و حرکت بسیار سریع و تند است که طی تاریخ چند هزار ساله خود از لحاظ چابکی  و استقامت مورد تحسین ترکمن ها بوده است.

امروزه نژاد آخال تکه به عنوان الگوی اسب های تیپ ш پرورش اسب است . اسب های این گروه دارای ارتفاعی حدود 150 تا 160 سانتی متر یا بدن طویل و باریک ، گوش های دراز و گردن طویل می باشند. ما چهار تیپ داریم : دو تیپ کوتاه و دو تیپ بلند که ترکمنی جزء بلند است.

یقیناً اسب ترکمن در به وجود آمدن نژاد تروبرد نقش داشته است . مسلم است که حدود 300 سال پیش نژاد تروبرد از چند اسب معروف دنیا به وجود آمده که یکی از آنها اسبی به نام بایرلی ترک می باشد و شکی نیست که اسب ترکمن است . اسب دیگر به نام دارلی عربین می باشد که از اسب های عرب ناموفق  بوده و از خون آخال تکه پدید آمده است.

ولی اسب های ترکمن برای مسابقات با مسافت های طولانی اصلاح نژاد شده اند.

ترکمن ها که از ورزش های سوار کاری فقط اسب دوانی را میدانستند ، با سیاست غلط دولت یعنی در یک گروه قرار دادن اسبهای وارداتی برای بالا بردن سرعت اسب های خود از سیلمی های خارجی در بارور کردن مادیان های خود استفاده کردند.بنابراین بهترین سیلمی های ترکمن در شهر ها و روستا های ترکمن صحرا زیر ارابه ها و در زمین های کشاورزی به شخم زمین ها و کار در مزرعه مشغول شدند.در نتیجه از سال 1375 به بعد اسب ترکمن خالص متولد نشد، مگر در روستا هایی که به اسب های خارجی دسترسی نداشتند یا گله هایی که بی سرپرست در کوهها و دشت ها سرگردان شدند.

اصولاً عوامل مختلف محیطی قادر هستند که بر روی اسب تأثیر گذاشته و گاهی شناخت آن را دشوار سازند قبل از آنکه به ذکر برخی از استاندارد های نژادی این اسب بپردازیم لازم است به این عوامل اشاره شود . عوامل مختلفی مانند : تغذیه ، آب و هوا ، نحوه ی پرورش ، تیمار و نحوه ی تمرین دادن و آموزش به حیوان بر برشد و نمو پیکر اسب تأثیر فراوان  می گذارد که به نظر می رسد دو عامل اساسی تأثیر منفی خود را بر رشد و نمو این حیوان خصوصاً در منطقه ی ترکمن صحرا و جر گلان و نواحی از بجنورد گذاشته اند.

نخست به دلیل اقتصادی نبودن این حیوان در حال حاضر اکثر پرورش دهندگان نستی این نژاد، توانایی این که جیره ی مکفی در اختیار این حیوان قرار دهند را نداشته اند و متأسفانه این امر با زود به کار گرفته شدن آنها آن هم در سنین نزدیک به بلوغ اثرات مضاعف منفی خود را ایجاد نموده که در نهایتاً منجر به آن می شود که این اسب ها نتوانند پتانسیل ژنتیکی خود را در مورد بسیاری از کاراکتر های ظاهری به ظهور برسانند.

نکته ی دیگر آنکه بر اساس سنت های قدیمی ترکمن ها در پرورش اسب برای آنکه چربی اضافی و مازاد بدن حیوان را بسوزانند با نمد پیچی و به اصطلاح عرقگیری حیوان پوشش چندین لایه را بر روی اسب انداخته و بدن وی را کاملاً می پوشانند که این امر نیز موجب عدم تأمین ویتامین D از طریق تابش نور خورشید به سطح پوست حیوان و در نتیجه عدم جذب کلسیم و متعاقب آن فسفر می شود و این امر نیز در صورتی که این ویتامین و کلسیم و فسفر از طریق جیره و یا به صورت مکمل ها به اسب نرسد موجب کوتاه شدن قد و جثه حیوان می شود.

شاید به همین دلیل تا حدود زیادی بر آورد قابلیت های واقعی اسب های ترکمن ایران از ظاهر آنها مشکل باشد. اسب های ترکمن یکی از قدیمی ترین نژاد های دنیاست.

اسب های ترکمن به خاطر داشتن استقامت در برابر شرایط نا مساعد محیطی و نیز شجاع بودنشان معروف هستند. یکی از صفات برجسته ی های ترکمن طولانی بودن عمد باروری این نژاد در مقایسه با سایر نژاد ها می باشد.

شاید در مورد اسب های ترکمن خیلی غیر عادی نیست که حتی پس از بیست سال سن و کشش با مادیان ها بتوانند کره های خوبی تولید کنند.

ویژگی های خاص اسب های ترکمن :

همانگونه که ذکر شد مهمترین ویژگی های این نژاد عبارت است از: سرعت ، قدرت ، استقامت ، فرمانبرداری و شجاعت ، این خصایص در حد کمال در اسب ترکمن جمع شده و این اسب را برای استفاده های مختلف در مسابقات مختلف ورزشی ، جنگ ، مسافرت ، مسابقات زیبایی و حتی در امور کشاورزی مناسب نموده است.

اسب های ترکمن دونده های خوبی برای مسابقات اسب دوانی با مسافت های طولانی هستند و به دلیل برخورداری از مفصل خرگوشی بسیار مناسب به لحاظ وسعت و زاویه در پرش از موانع،خیلی نرم و اطاعت پذیرند.

خصوصیات ظاهری اسب ترکمن :

1)    شانه:بلند و شیبدار نسبتاً عضلانی

2)    سر: صورت کشیده،ظریف و استخوانی و معمولاًهیچ گونه تقعری در نیم رخ نداشته و کاملاً مستقیم بوده ، در تعدادی کمی برجستگی مشاهده می شود.سر با زاویه 45 درجه روی گردن قرار گرفته است.

3)    کمر و پشت: طویل و کمی فرو رفته

4)    کپل: کم شیب و بیضوی و با عرض خوب و فاقد برجستگی آشکار

5)    شکم: شکم تازی (در امتداد سینه و در انتهای خلفی اندکی جمع می شود)

6)    جدوگاه: کاملاً برجسته

7)    اندام حرکتی: مستقیم وشاقولی،بلند و موزون با مفاصلی قوی و تاندون های برجسته،معمولاً فاقد موی اضافی در ناحیه ساق و بخولق

8)    گوش ها: ضمن داشتن ظرافت در مقایسه با سایر نژاد ها مثل اسب های عرب،کمی بلند تر می باشند.

9)    چشمان: نسبتاً درشت،و اکثراً فاقد حدقه ی برجسته می باشند.

10)    بینی: انتهای بینی و منخرین کاملاً صاف است و گونه ها برجستگی ندارند.

11)    گردن: بلند و کشیده با اتصال قوی و مناسب به بدن با زاویه نسبتاً عمود به شانه ها متصل می شوند و فاقد حالت قوسی ناحیه بالای گردن.

12)    سینه: نسبتاً باریک(نسبت به جثه حیوان عرض کمی دارد).

13)    یال و دم: کم مو ولی بلند با تراکم کم،محل اتصال دم به بدن کمی بالا تر از سایر نژاد ها است و به همین دلیل نگه داشتن دم دیده نمی شود.

14)    سم: در تیره یموت بر خلاف آخال تکه قوی و مستحکم است ولی به طور کلی در مقایسه با سایر نژادها سم ها ضعیف و شکننده می باشند،سم ها اغلب سفید رنگ و کوچک هستند.

15)    رنگ بدن: بیشترین فراوانی رنگ در در این نژاد رنگ های کهرطلایی و کرنگ و قره کهر و سمندو نیله می باشند.اسب های سیاه فراوانی کمتری دارند و از این رو رنگ های سیاه و طلایی بدون هر گونه نشان بسیار ارزشمند هستند.

16)    قد: در این نژاد قد در ناحیه جدوگاه در نریان ها در حدود 148 تا 5/154 سانتیمتر و برای مادیان ها در حدود 147 تا 152 سانتی متر به طور متوسط می باشند.

برخی از سایر اختصاصات ترکمن:

•    خلق و خوی :  حیوانی است ملایم و با هوش که به خوبی آموزش می بیند.